Ευθείες Ερωτήσεις - Ασκήσεις Πανελλαδικών

Ευθείες Ερωτήσεις - Ασκήσεις Πανελλαδικών

Πανελλήνιες 2003 Ημερήσια Λύκεια

Εννοείται ότι όλα αυτά θέτουν τεράστια προβλήματα. Προβλήματα μεγάλης δυσκολίας που όμως, κατά τη γνώμη μου, μπορούν να λυθούν, με την προϋπόθεση ότι η πλειονότητα των ανθρώπων και των ικανοτήτων τους θα κινητοποιηθεί για τη δημιουργία λύσεων, αντί να προβληματίζεται για το πότε θα μπορέσει να αποκτήσει τρισδιάστατη τηλεόραση. Αυτά είναι τα καθήκοντα που έχουμε μπροστά μας και η τραγωδία της εποχής μας είναι ότι η ανθρωπότητα δε νοιάζεται γι’αυτά. Πόσον καιρό ακόμα η ανθρωπότητα θα κατατρύχεται από τις ματαιότητες και τις ψευδαισθήσεις που ονομάζουμε εμπορεύματα; Μια καταστροφή οποιουδήποτε είδους – οικολογική για παράδειγμα – θα προκαλέσει άραγε μια βίαιη αφύπνιση ή μήπως την εμφάνιση αυταρχικών και ολοκληρωτικών καθεστώτων; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει σε τέτοιου είδους ερωτήματα.

(Κορνήλιος Καστοριάδης, «Η άνοδος της Ασημαντότητας», Διασκευή)

Ερ. Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση των ερωτήσεων στην προτελευταία παράγραφο του κειμένου;

Ο συγγραφέας, θέτοντας αυτές τις δύο ερωτήσεις προς το τέλος της παραγράφου, επιδιώκει να αφυπνίσει και να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη για την ευθύνη που έχει και ο ίδιος ως μέρος της ανθρωπότητας απέναντι στα προβλήματα που ανακύπτουν. Επιπλέον, προσδίδει προφορικότητα και υφολογική ποικιλία στο λόγο του. Τέλος, υποδηλώνει τη διάθεσή του να αναπτύξει νοερό διάλογο με το δέκτη.

Πανελλήνιες 2004 Ημερήσια Λύκεια Επαναληπτικές

Τα πράγματα γίνονται κυριολεκτικά δραματικά για τα έθνη που διαθέτουν παρελθόν χιλιετηρίδων, όπως είναι το δικό μας έθνος. Εδώ και η ευθύνη, εθνική και προσωπική, και η δοκιμασία και το χρέος είναι πιο βαριά, πιο επίμονα. Τι θα κάνει; Πώς θα σταθεί υπεύθυνα το δικό μας έθνος αντίκρυ στο παρελθόν του; Ιδού ένα ερώτημα που πρέπει σοβαρά κι επίμονα να μας βασανίσει. Τι θα κάνει μ’αυτό το απροσμέτρητο βάρος της Ιστορίας του; Πώς θ’ αντέξει στην πίεση της εποχής και πώς θα ζήσει με ευθύνη και συνέχεια το παρόν του;

[Κώστας Τσιρόπουλος, «Αυτοψία μιας εποχής», Εκδόσεις των Φίλων (Διακευή)]

Ερ. Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση των ερωτήσεων στην τελευταία παράγραφο του κειμένου;

Ο συγγραφέας θέτει σχεδόν καταιγιστικά ερωτήσεις που αφορούν τη στάση του έθνους μας απέναντι στο παρελθόν, την ιστορία του και την ευθύνη του απέναντι στο παρόν. Είναι φανερή η πρόθεσή του να προβληματίσει/ αφυπνίσει και να ενεργοποιήσει τον αναγνώστη. Επιπλέον, προσδίδει αμεσότητα/ οικειότητα και ζωντάνια/ δραματικότητα στο λόγο του. Τέλος, υποδηλώνει τη διάθεσή του να αναπτύξει νοερό διάλογο με τον αναγνώστη.

Πανελλήνιες 2008 Ημερήσια Λύκεια Επαναληπτικές

Η Δημοκρατία περνάει στον καιρό μας και δοκιμασία και κρίση. Το πρόβλημά της είναι η ανάγκη να κυβερνήσει ανθρώπινα σύνολα τεράστια, που ξεπερνάνε τα φυσικά της μέτρα. Γιατί το δημοκρατικό πολίτευμα είναι εφικτό εκεί όπου όλα βρίσκονται στα μέτρα του ανθρώπου, όπου η άσκηση της εξουσίας κι ο έλεγχός της είναι άμεσα ή σχεδόν άμεσα, όπου το άτομο έχει υπόσταση, δεν μεταβάλλεται σ’ απρόσωπη μονάδα μέσα σε αστρονομικό σταθμό. Το αν θα μπορέσει να περισωθεί η Δημοκρατία μέσα στα ωκεάνια ανθρώπινα σύνολα της σημερινής και της αυριανής εποχής, είναι κάτι που θα το ιδούν όσοι επιζήσουν κι αυτοί που θα’ ρθουν. Κρίση όμως περνάει η Δημοκρατία στην αναμέτρησή της με την εσωτερική πραγματικότητα. Πόσοι και πού είναι ώριμοι να τη δεχτούν; Πόσοι έχουν το ανάστημα να τη δικαιώσουν;

(Άγγελου Τερζάκη, Προσανατολισμοί στον αιώνα, Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 1992, σελ. 181 – 184)

Ερ. Τι επιτυγχάνει ο συγγραφέας με τη χρήση των ερωτήσεων στην τελευταία παράγραφο του κειμένου;

Οι ερωτήσεις που θέτει ο συγγραφέας στο τέλος της παραγράφου είναι ρητορικές. Ουσιαστικά διατυπώνει έμμεσα τον ισχυρισμό του και η απάντηση είναι αυτονόητη. Ο συγγραφέας επιτυγχάνει να προβληματίσει και να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη. Επιπλέον, χρωματίζει συναισθηματικά το λόγο του, προσδίδει δραματικότητα/ παραστατικότητα και τέλος θέτει τις βάσεις ενός νοερού διαλόγου με τον αναγνώστη.

Πανελλήνιες 2013 Ημερήσια Λύκεια

Τη ζωή στη Γη ο άνθρωπος ελάχιστα τη σέβεται, η ζωή όμως σε άλλους κόσμους διεγείρει το ενδιαφέρον και τη φαντασία του. Είναι άραγε περιέργεια, κατακτητική διάθεση ή απλώς ένα διανοητικό παιχνίδι; Ίσως όλα μαζί, ταυτόχρονα όμως κι ένα βαθύ αίσθημα μοναξιάς. Άλλωστε τη ζωή εδώ ο άνθρωπος την έχει καταστήσει πιεστική και ανούσια. Περιμένει λοιπόν ένα χέρι βοηθείας και παρηγοριάς από τους πλανήτες και τα μακρινά άστρα. Ακόμη όμως και αν δεχθούμε με αισιοδοξία ότι η ζωή δεν ανθίζει μόνον στη Γη, αλλά ότι αφθονεί στο Σύμπαν, ένας άλλος καθοριστικός παράγοντας ορθώνεται. Είναι ανάγκη να συνειδητοποιηθεί – όσο και αν αντιτίθεται στις ενδόμυχες επιθυμίες μας – ότι με τη ζωή αυτή η επικοινωνία εμφανίζεται για το ορατό τουλάχιστον μέλλον, ανέφικτη.

[Γιώργος Γραμματικάκης, Ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής.
Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2013. 2^η έκδοση (Διασκευή)]

Ερ. Να αιτιολογήσετε τη χρήση του ερωτηματικού («Είναι άραγε περιέργεια, κατακτητική διάθεση ή απλώς ένα διανοητικό παιχνίδι;»)

Ο συγγραφέας, θέτοντας αυτό το ερώτημα στην αρχή της πρώτης παραγράφου,  δείχνει την πρόθεσή του να αναπτύξει ένα νοερό διάλογο με τον αναγνώστη. Επιπλέον, επιδιώκει να τον προβληματίσει/ να τον κάνει να αναρωτηθεί σε βάθος για το τόσο έντονο ενδιαφέρον του για την εξωγήινη και διαπλανητική ζωή. Τέλος, προσδίδει αμεσότητα/ οικειότητα και δραματικότητα στο λόγο του.

Πανελλαδικές 2017 Ημερήσια Λύκεια

Εάν βέβαια ο Αϊνστάιν είχε ζήσει ολόκληρο τον εικοστό αιώνα, με επαναστάσεις, παγκόσμιους θερμούς και ψυχρούς πολέμους, αλλά και δοξασμένο από τη ραγδαία ανάπτυξη των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας, ίσως προβληματιζόταν περισσότερο. Η προώθηση των φυσικών επιστημών και η έκρηξη της τεχνολογίας, η οποία έχει προσλάβει φρενήρεις ρυθμούς στην εποχή μας, εγείρουν απορίες και συγκλονιστικά ερωτήματα. Η επιστήμη αναπτύσσεται συνήθως σε σχέση με τις πρακτικές ανάγκες των ανθρώπων, ακολουθεί όμως βασικά την εξέλιξη μιας κοινωνίας και αντικατοπτρίζει το συγκεκριμένο πνευματικό και ηθικό της επίπεδο. Όμως, η τεχνολογία, που βελτίωσε σημαντικά τις συνθήκες της ζωής μας, βοήθησε ή εμπόδισε τον άνθρωπο να γίνει περισσότερο άνθρωπος;

(Γρηγόρης Σκαλκέας, Διασκευή από ομιλία στην Ακαδημία Αθηνών)

Ερ. «Όμως η τεχνολογία… περισσότερο άνθρωπος;» Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση του ρητορικού ερωτήματος;

Με τη χρήση του ρητορικού ερωτήματος ο συγγραφέας προσδίδει στο λόγο του ζωντάνια/ δραματικότητα. Επιπλέον, απευθύνεται ευθέως στο ακροατήριό του αναπτύσσοντας ένα νοερό διάλογο με αυτό και επιδιώκει να το προβληματίσει/ ευαισθητοποιήσει για την επίδραση της τεχνολογίας στην ηθική ανάπτυξη του ανθρώπου. Τέλος, η ερώτηση συνεισφέρει στη νοηματική αλληλουχία, καθώς βρίσκεται στο τέλος της παραγράφου και στην επόμενη αναπτύσσει τις συνέπειες από την απουσία ανθρωπιστικών αξιών.