"Υποχρέωση - Καθήκον - Υπευθυνότητα" Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄Λυκείου μ Δραστηριότητα διδασκαλίας

Α.ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ μ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:  «- ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ – ΚΑΘΗΚΟΝ - ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ»

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: Νεοελληνική Γλώσσα – Έκθεση  -  Λογοτεχνία
                                                         

ΤΑΞΗ: Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 2^η :Σχέσεις αλληλεπίδρασης   

                                                           

Κείμενο:    «Ανάγκη για ρίζες – μια διακήρυξη καθηκόντων απέναντι στον άνθρωπο και στην κοινωνία», εκδ. Κέδρος, 2014 (διασκευασμένο)

Β.ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ

Βασικές γνώσεις χρήσης των Η/Υ  και γνώσεις από την έως τώρα διδασκαλία της συγκεκριμένης ενότητας.

                               Γ. Διάρκεια:   
(1) Μία διδακτική ώρα σύγχρονης εκπαίδευσης και (1) μία διδακτική ώρα ασύγχρονης εκπαίδευσης.

                              Δ. Διδακτικό Υλικό:

-         Διδακτικό βιβλίο Ν. Ελληνικής Γλώσσας «Εμείς και οι άλλοι…»
http://ebooks.edu.gr/new/books-pdf.php?course=DSGL-C130

-         Ψηφιακό Υλικό από:

Το you tube : https://youtu.be/QcP7-4tuZAY
 το φωτόδεντρο http://photodentro.edu.gr/aggregator/
την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας
http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

 -         Γ.ΣΤΟΧΟΙ-ΕΠΙΘΥΜΗΤΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Ως προς το γνωστικό αντικείμενο επιδιώκεται οι μαθητές να μπορούν:

1.    να διακρίνουν αρχικά τις έννοιες «καθήκον ευθύνη – δικαίωμα – υποχρέωση»»»

2.    να εντρυφήσουν, όσο το δυνατόν περισσότερο,  στην έννοια της υπευθυνότητας

3.    να κατανοήσουν το πως χρησιμοποιούν και αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι τις έννοιες αυτές στον καθημερινό τους λόγο.

4.    να είναι σε θέση να διακρίνουν τη διαφοροποίηση ανάμεσα στο «δικαίωμα και καθήκον»

5.    να απαντούν σε ερωτήσεις που σχετίζονται με την κατανόηση του κειμένου και των συγκεκριμένων εννοιών

6.    να εξασκήσουν την κριτική τους σκέψη κατά τη διάρκεια της εύρεσης, της αξιολόγησης και της επιλογής των διαφόρων πηγών.

 Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ επιδιώκεται οι μαθητές να μπορούν:

1.    να συμπληρώσουν φύλλα εργασιών τα οποία βρίσκονται στην ηλεκτρονική τους τάξη και να τα αποστείλουν στον υπεύθυνο καθηγητή για αξιολόγηση, είτε μέσω μηνύματος στην e-class, είτε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

2.    να χρησιμοποιούν  ψηφιακά εργαλεία μάθησης

3.    να απαντούν σε σχετικές ερωτήσεις, αφού αντλήσουν τις απαραίτητες πληροφορίες από τα διάφορα Ψηφιακά αποθετήρια και την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα.

4.    Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές πώς τα σύγχρονα Ψηφιακά μέσα δεν προσφέρουν αποκλειστικά και μόνο ψυχαγωγία, αλλά πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως εργαλεία και μέσα μάθησης.

Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία επιδιώκεται οι μαθητές να μπορούν:

1.    να αναπτύξουν δεξιότητες όπως της ανάλυσης, της σύνθεσης, της επεξεργασίας των πληροφοριών ,της λεκτικής έκφρασης και της επίλυσης ασκήσεων.

2.    να προετοιμαστούν καλύτερα σχετικά με τις Γενικές εξετάσεις στο τέλος της χρονιάς.

Ε.ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

·       Η  πρώτη  διδακτική ώρα (που είναι και η πρώτη φάση του

σεναρίου) πραγματοποιείται με τη μορφή της σύγχρονης τηλεδιάσκεψης στην προτεινόμενη από το Υπουργείο πλατφόρμα Cisco Webex Meetings.
https://minedu-gov-gr.webex.com/meet/giannis2311

Αυτή  κατανεμήθηκε ως εξής: :

Αρχικά οι μαθητές θα παρακολουθήσουν το ακόλουθο video από το You Tube  https://youtu.be/QcP7-4tuZAY

https://safeyoutube.net/w/Rw39
για να τους κεντρίσει το ενδιαφέρον και να αναγνωρίσουν κάποια από τα δικαιώματα.

Ενδεικτικές ερωτήσεις:
- Ποιο μήνυμα προσπαθεί να περάσει η συγκεκριμένη ταινία μικρού μήκους;

- Τι θεωρείται δικαίωμα και τι υποχρέωση;

-Είναι επίκαιρο το συγκεκριμένο θέμα;

- Γνωρίζουν σήμερα οι άνθρωποι τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους;

- Γράψτε ή αφηγηθείτε μια αληθινή ή φανταστική ιστορία στην οποία γινεται καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή της αδυναμίας των ανθρώπων να αναγνωρίσουν τις υποχρεώσεις τους.

Στη συνέχεια χρησιμοποιώντας την «Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα» θα αναζητήσουν τον ορισμό των σχετικών εννοιών.
http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

Μετά την ολοκλήρωση της μελέτης, με βάση την ολιγόλεπτη συζήτηση που θα ακολουθήσει, οι μαθητές πρέπει να είναι σε θέση να παρουσιάσουν τα χαρακτηριστικά και τις ιδιομορφίες των εννοιών.
Για την πλήρη κατανόηση αυτών θα ζητηθεί από τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν τις έννοιες αυτές στο λόγο τους με τις ποικίλες σημασίες τις οποίες εμφανίζουν.

Μετέπειτα θα δοθεί στους μαθητές το κείμενο Simone Weil, «Ανάγκη για ρίζες – μια διακήρυξη καθηκόντων απέναντι στον άνθρωπο  και στην κοινωνία», εκδ. Κέδρος, 2014 (διασκευασμένο).

Κείμενο Ι

Υποχρέωση και Δικαίωμα

Η έννοια της υποχρέωσης υπερέχει εκείνης του δικαιώματος, που εξαρτάται από αυτήν και είναι σχετική με αυτήν. Ένα δικαίωμα είναι ενεργό αφ’ εαυτού, μόνο λόγω της υποχρέωσης με την οποία συνδέεται· η ουσιαστική πραγμάτωση ενός δικαιώματος προέρχεται όχι από εκείνον που το έχει, αλλά από τους άλλους ανθρώπους που αναγνωρίζουν ότι είναι υποχρεωμένοι σε κάτι απέναντί του. Η υποχρέωση ισχύει από τη στιγμή που αναγνωρίζεται. Μία υποχρέωση ακόμα κι αν δεν αναγνωρίζεται από κανέναν, δε χάνει τίποτε από την πληρότητα της ύπαρξής της. Ένα δικαίωμα που δεν αναγνωρίζεται από κανέναν, δεν είναι και τίποτα σπουδαίο.

Αυτό δε σημαίνει ότι λέμε πως οι άνθρωποι έχουν από τη μία δικαιώματα και από την άλλη υποχρεώσεις. Οι λέξεις αυτές εκφράζουν απλώς διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η σχέση τους είναι η σχέση του αντικειμένου με το υποκείμενο. Ένας άνθρωπος, θεωρούμενος αυτός καθαυτός, έχει μόνο καθήκοντα, μεταξύ των οποίων βρίσκονται ορισμένα καθήκοντα απέναντι στον εαυτό του. Οι άλλοι, θεωρούμενοι από τη δική του οπτική γωνία, έχουν μόνο δικαιώματα. Έχει, με τη σειρά του, δικαιώματα θεωρούμενος από την οπτική γωνία των άλλων, οι οποίοι αναγνωρίζουν ότι έχουν υποχρεώσεις απέναντί του. Ένας άνθρωπος που θα ήταν μόνος στον κόσμο δε θα είχε κανένα δικαίωμα, αλλά θα είχε υποχρεώσεις.

Όντας αντικειμενική, η έννοια του δικαιώματος είναι αδιαχώριστη από τις έννοιες της ύπαρξης και της πραγματικότητας. Εμφανίζεται όταν η υποχρέωση κατεβαίνει στον τομέα των πράξεων· κατά συνέπεια εγκλείει πάντα σε κάποιο βαθμό τη συνεκτίμηση των de facto καταστάσεων και των ιδιαίτερων καταστάσεων. Τα δικαιώματα εμφανίζονται πάντοτε συνδεδεμένα με ορισμένες προϋποθέσεις. Μόνο η υποχρέωση μπορεί να είναι άνευ όρων. Βρίσκεται σε έναν τομέα, ο οποίος είναι υπεράνω όλων των προϋποθέσεων, διότι είναι υπεράνω αυτού του κόσμου.

(…) Η υποχρέωση δεσμεύει μόνο τα ανθρώπινα όντα. Δεν υπάρχουν υποχρεώσεις για τις συλλογικότητες θεωρούμενες ως σύνολα. Αλλά υπάρχουν για όλα τα ανθρώπινα όντα, τα οποία απαρτίζουν, υπηρετούν, διευθύνουν ή εκπροσωπούν μία συλλογικότητα, στο κομμάτι της ζωής τους που σχετίζεται με αυτήν, καθώς και σε εκείνο που είναι ανεξάρτητο από αυτήν. Ίδιες υποχρεώσεις δεσμεύουν όλα τα ανθρώπινα όντα, παρ’ όλο που αντιστοιχούν σε διαφορετικές πράξεις ανάλογα με τις καταστάσεις. Κανένα ανθρώπινο ον, όποιο κι αν είναι, σε καμία περίσταση, δεν μπορεί να τις αποφύγει χωρίς να διαπράξει έγκλημα· εξαιρείται η περίπτωση κατά την οποία, επειδή δύο πραγματικές υποχρεώσεις είναι ασυμβίβαστες μεταξύ τους, ένας άνθρωπος είναι αναγκασμένος να εγκαταλείψει τη μία από τις δύο.

Το αντικείμενο της υποχρέωσης, στον τομέα των ανθρώπινων πραγμάτων, είναι πάντα ο άνθρωπος ως ανθρώπινο ον. Υπάρχει υποχρέωση απέναντι σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα, εκ του γεγονότος και μόνο ότι είναι άνθρωπος, χωρίς να απαιτείται να συντρέχει καμία άλλη προϋπόθεση, ακόμη κι αν εκείνος δεν αναγνωρίζει καμία. Αυτή η υποχρέωση δε στηρίζεται σε καμία de facto κατάσταση, ούτε στις νομολογίες, ούτε στα έθιμα, ούτε στην κοινωνική δομή, ούτε στους συσχετισμούς δυνάμεων, ούτε στην κληρονομιά του παρελθόντος, ούτε στον υποτιθέμενο προσανατολισμό της ιστορίας. Διότι καμία de facto κατάσταση δεν μπορεί να δημιουργεί κάποια υποχρέωση. Αυτή η υποχρέωση δε στηρίζεται σε καμία σύμβαση. Διότι όλες οι συμβάσεις είναι τροποποιήσιμες ανάλογα με τη βούληση των συμβαλλομένων, ενώ σε αυτήν καμία αλλαγή στη βούληση των ανθρώπων δεν μπορεί να τροποποιήσει το παραμικρό.

Αυτή η υποχρέωση είναι αιώνια. Ανταποκρίνεται στην αιώνια μοίρα του ανθρώπου. Μόνο ο άνθρωπος έχει αιώνια μοίρα. Οι ανθρώπινες συλλογικότητες δεν έχουν. Γι’ αυτό δεν υπάρχουν απέναντί τους άμεσες υποχρεώσεις που να είναι αιώνιες. Το μόνο αιώνιο είναι το καθήκον προς τον άνθρωπο ως ανθρώπινο ον. Αυτή η υποχρέωση είναι απόλυτη. Αν θεμελιώνεται πάνω σε κάτι, αυτό το κάτι δεν ανήκει στον κόσμο μας. Στον κόσμο μας, δε θεμελιώνεται πάνω σε τίποτε. Είναι η μοναδική σχετική με τα ανθρώπινα πράγματα υποχρέωση, η οποία δεν υπόκειται σε καμία προϋπόθεση.

Simone Weil, «Ανάγκη για ρίζες – μια διακήρυξη καθηκόντων απέναντι στον άνθρωπο
και στην κοινωνία», εκδ. Κέδρος, 2014 (διασκευασμένο)

Το κείμενο αυτό θα ανέβει και στην e class και θα σταλεί και στα e mail των μαθητών για να το έχουν όλοι οι μαθητές εκ των προτέρων, ώστε να έχουν το χρόνο να το μελετήσουν και να το κατανοήσουν καλύτερα.

Μετά την ανάγνωση του κειμένου, αφού επιλυθούν αρχικά οι όποιες απορίες θα δημιουργηθούν  στους μαθητές θα ακολουθήσει συζήτηση για την εννοιολογική διαφοροποίηση των εννοιών.

Ενδεικτικές ερωτήσεις:

-         Τι είναι δικαίωμα και τι υποχρέωση;

-         Γιατί η υποχρέωση χαρακτηρίζεται ως ανεξάρτητη και αυτόνομη;

-         Γιατί και πώς οι υποχρεώσεις δεσμεύουν αποκλειστικά και μόνο τα ανθρώπινα όντα;
Τέλος θα ζητηθεί από τους μαθητές να αναζητήσουν διευκρινιστικές πληροφορίες στα διάφορα αποθετήρια και στο διαδίκτυο για τις πλήρη κατανόηση της θεωρίας σχετικά με τις  «αφηγηματικές επιλογές», τους  «εκφραστικούς τρόπους» και τους «κειμενικούς δείκτες» εννοιών που εντάσσονται στη θεωρία και  τους είναι χρήσιμη για να μπορούν να απαντήσουν στα φύλλο εργασίας.

Το φύλλο εργασίας από την e-class κλήθηκαν οι μαθητές να το συμπληρώσουν ασύγχρονα και να αποτελέσει το αντικείμενο διδασκαλίας για  την επόμενη σύγχρονη διδακτική ώρα.

ΣΤ. ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ-ΚΡΙΤΙΚΗ

Πρόκειται για ένα μ-σενάριο που στοχεύει κυρίως στην κατανόηση των εννοιών «δικαίωμα – καθήκον» και τη συσχέτισή τους με την καθημερινότητα. Οι μαθήτριες πρέπει να εξοικειωθούν με την επίλυση ασκήσεων που συνδέονται με παρόμοια ζητήματα, εφόσον θα κληθούν να πράξουν το ίδιο κατά τη διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων.  Το μ-σενάριο διεξάγεται με τη μορφή της σύγχρονης εξ αποστάσεως διδασκαλίας, η οποία θα γίνει προσπάθεια να πραγματοποιηθεί  στην ηλεκτρονική πλατφόρμα   Cisco Webex Meetings ή με τη χρήση άλλων βοηθητικών μέσων, όπως το e mail και το messenger  και της ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, εφ’ όσον οι μαθητές δουλεύουν από το σπίτι τους και στέλνουν τις εργασίες στους

Οι απαντήσεις στο φύλλο εργασίας θα είναι  ατομικές και εξαιτίας του μικρού αριθμού των μαθητών της τάξης, που αποτελείται μόνο από 4 μαθήτριες, και διότι κάτι ανάλογο θα κάνουν και κατά τη διάρκεια των πανελλαδικών εξετάσεων.

Ζ. ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ(Συγκεντρωτικά)

https://minedu-gov-gr.webex.com/meet/andrianisourdi

https://eclass.sch.gr/courses/G1398145/

http://ebooks.edu.gr/new/books-pdf.php?course=DSGL-C130

https://youtu.be/QcP7-4tuZAY

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html 

Η. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:

1^ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Να αποδώσετε συνοπτικά τις διαφορές των εννοιών «υποχρέωση» και «δικαίωμα» με βάση τις τρεις πρώτες παραγράφους του Κειμένου 1 (70 – 90 λέξεις).

Μονάδες 15

2^ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Να γράψετε δίπλα από κάθε γράμμα τη λέξη Σωστό ή Λάθος, ανάλογα με το αν νομίζετε ότι η πρόταση αποδίδει ορθά το νόημα του Κειμένου 1. Στη συνέχεια να τεκμηριώσετε την απάντησή σας, παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία από το κείμενο.
1. Το δικαίωμα εξαρτάται απόλυτα από την υποχρέωση με την οποία συνδέεται.
2. Οι άνθρωποι αναγνωρίζουν στους εαυτούς τις υποχρεώσεις, ενώ για τους υπόλοιπους ανθρώπους αντιλαμβάνονται ότι έχουν δικαιώματα αλλά όχι καθήκοντα.
3. Η υποχρέωση όπως και το δικαίωμα είναι πάντοτε συνδεδεμένα με διάφορες προϋποθέσεις.
4. Οι υποχρεώσεις αφορούν συλλογικά τις ομάδες και μόνο κάποιο άτομο μεμονωμένα μπορεί να τις αποφύγει.
5. Αυτό που δεν μπορεί να μεταβληθεί είναι η υποχρέωση του ανθρώπου απέναντι στους άλλους ανθρώπους.

3^ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

. Η συγγραφέας του Κειμένου 1 εμφανίζεται πολύ βέβαιη για τις απόψεις της. Με ποιες εγκλίσεις, με ποια σχήματα λόγου, με ποιες επιλογές στο λεξιλόγιο δείχνει τη βεβαιότητα της; Να αναφέρετε από ένα παράδειγμα από την πέμπτη παράγραφο για κάθε μια από τις παραπάνω γλωσσικές επιλογές της συγγραφέως. Συμμερίζεστε τη βεβαιότητα της; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.

4^ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Κείμενο ΙI  : Πηγή: Αρκάς

Να σχολιάσετε το περιεχόμενο της εικόνας (Κείμενο 2) και να συγκρίνετε το θέμα της εικόνας με το κεντρικό θέμα του Κειμένου 1. Οι απόψεις ταυτίζονται ή διαφέρουν; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας χρησιμοποιώντας και αποσπάσματα του πρώτου κειμένου. (70 – 90 λέξεις)

5^ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Να δημιουργήσετε ένα εννοιολογικό χάρτη με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ανθρώπων.

6^ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α. Να δημιουργήσετε μια ακροστοιχία με την έννοια «καθήκον ή υποχρέωση»

Β. Να δημιουργήσετε ένα power point παρουσιάζοντας την ιστορική πορεία των δικαιωμάτων.