ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΤΕΤΑΡΤΗ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2025
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)
Α . Δ Ι Δ Α Γ Μ Ε Ν Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο
Πλάτων, Πρωταγόρας, 321b-322c
Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι, κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί ˗ ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι ˗ καὶ οὕτω δὴ δωρεῖται ἀνθρώπῳ. Τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον σοφίαν ἄνθρωπος ταύτῃ ἔσχεν, τὴν δὲ πολιτικὴν οὐκ εἶχενꞏ ἦν γὰρ παρὰ τῷ Διί. Τῷ δὲ Προμηθεῖ εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν ˗ πρὸς δὲ καὶ αἱ Διὸς φυλακαὶ φοβεραὶ ἦσαν ˗ εἰς δὲ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ Ἡφαίστου οἴκημα τὸ κοινόν, ἐν ᾧ ἐφιλοτεχνείτην, λαθὼν εἰσέρχεται, καὶ κλέψας τήν τε ἔμπυρον τέχνην τὴν τοῦ Ἡφαίστου καὶ τὴν ἄλλην τὴν τῆς Ἀθηνᾶς δίδωσιν ἀνθρώπῳ, καὶ ἐκ τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται, Προμηθέα δὲ δι’ Ἐπιμηθέα ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπῆς δίκη μετῆλθεν.
Ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ συγγένειαν ζῴων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς τε ἱδρύεσθαι καὶ ἀγάλματα θεῶνꞏ ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα
ταχὺ διηρθρώσατο τῇ τέχνῃ, καὶ οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς τροφὰς ηὕρετο. Οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ’ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ
οὐκ ἦσανꞏ ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής ˗
πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική ˗ ἐζήτουν δὴ ἀθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλειςꞏ ὅτ’ οὖν ἀθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν
σκεδαννύμενοι διεφθείροντο.
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους
λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη:
1. Στον πλατωνικό μύθο η προέλευση της πολιτικής τέχνης αποδίδεται στον Προμηθέα.
2. Η κλοπή που διαπράττει ο Προμηθέας αφορά γνώσεις που συνδέονται με τον Ήφαιστο και την Αθηνά.
3. Η φράση «σκεδαννύμενοι διεφθείροντο» δηλώνει σταθερή συνάθροιση και πρόοδο.
4. Οι άνθρωποι σώζονταν επειδή είχαν την πολιτική και την πολεμική τέχνη.
5. Η τεχνική επάρκεια είναι ικανή να οδηγήσει στη δημιουργία πόλεων.
Μονάδες 10
Β1. Πώς σχετίζονται οι όροι ἔντεχνος σοφία σὺν πυρί και ἔμπυρος τέχνη με την περὶ τὸν βίον σοφίαν και με την πολιτική αρετή;
Μονάδες 10
Β2. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Στον συγκεκριμένο μονόλογο από τις Ἱκέτιδες του Ευριπίδη ο Αθηναίος βασιλιάς Θησέας εκθειάζει τα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού.
Με πολλούς μέχρι τώρα παραβγήκαν τα λόγια μου.
Είπε κάποιος ότι οι πίκρες είναι πιο πολλές
απ’ τις χαρές.
Το αντίθετο λέω. Τα καλά πιο πολλά.
Αν ήταν αλλιώς δεν θα υπήρχε ανθρώπινο γένος.
Ανάκατη ήταν η ζωή, σαν τα θηρία
αλλά δοξάζω το θεό που μπήκε ρυθμός ανάμεσα
και μάς έδωσε νου
˗ και έπειτα τη γλώσσα να δηλώνει το νου ˗
και της γης τους καρπούς
και τη βροχή να ποτίζει τη γη να βλασταίνει.
Και τον δοξάζω που μας έμαθε να αποφεύγουμε
το κρύο και τις φλόγες του ήλιου
και να αρμενίζουμε στις θάλασσες,
τα αγαθά να ανταλλάζουμε, να παίρνουμε
όσα μας λείπουν.
Και για όσα δεν πιάνει ο νους και τα κρύφια
μάς έδωσαν οι θεοί τους μάντεις να λεν
τα σφάγια ερμηνεύοντας και τη φωτιά της θυσίας
και των πουλιών τα αναστατωμένα πετάγματα.
Τόσα των θεών τα όπλαꞏ και τέτοια.
Κι αν δεν μας φτάνουν, ασεβούμε και φταίμε.
Η λογική μας όμως ζητάει και τους θεούς να
περάσουμε και αλαζονεία μάς σπρώχνει να φανούμε
σοφότεροι.
Κ. Τοπούζης (1997), Ευριπίδη Ἱκέτιδες, Αθήνα: Επικαιρότητα, σελ. 55, στ. 195-
218.
Να εντοπίσετε τρεις (3) ομοιότητες ανάμεσα στο διδαγμένο κείμενο
(«Ἐπειδὴ … διεφθείροντο») και στο παράλληλο κείμενο από τις Ἱκέτιδες του Ευριπίδη.
Μονάδες 10
Β3. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους
λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη:
1. Ο Σωκράτης δεν ήταν ο μόνος που ασχολήθηκε με πολιτικά προβλήματα και ζητήματα ηθικής.
2. Η επαγωγική μέθοδος του Σωκράτη είχε σκοπό την εξαγωγή καθολικών ορισμών.
3. Στην απολογία του ο Σωκράτης εκφράζει τον έντονο φόβο του μπροστά στην ιδέα του θανάτου.
4. Στον Αισχύλο ο Προμηθέας παρουσιάζεται ως εχθρός των ανθρώπων.
5. Η αρετή του ανθρώπου ως ιδιώτη διαχωρίζεται από την αρετή ως πολίτη.
Μονάδες 10
Β4. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε μια ετυμολογικά συγγενή από το διδαγμένο κείμενο:
κλεψύδρα, πέρασμα, εργόχειρο, καταμερισμός, άσωτος
Μονάδες 10
Γ . Α Δ Ι Δ Α Κ Τ Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο
Λυσίας, Κατά Ἐρατοσθένους, 7-10
(ed. C. Hude, Oxford Classical Texts, 1912)
Στο συγκεκριμένο απόσπασμα από τον Κατὰ Ἐρατοσθένους λόγο του ο Λυσίας περιγράφει τ η στιγμή κα τά την οποία συλλαμβάνεται από τους αξιωματούχους των Τριάκοντα.
Ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς δέκα συλλαβεῖν, τούτων δὲ δύο πένητας, ἵνα αὐτοῖς ᾖ πρὸς τοὺς ἄλλους ἀπολογία, ὡς οὐ χρημάτων ἕνεκα ταῦτα πέπρακται, ἀλλὰ συμφέροντα τῇ πολιτείᾳ γεγένηται, ὥσπερ τι τῶν
ἄλλων εὐλόγως πεποιηκότες. διαλαβόντες δὲ τὰς οἰκίας ἐβάδιζονꞏ καὶ ἐμὲ μὲν ξένους ἑστιῶντα κατέλαβον, οὓς ἐξελάσαντες Πείσωνί με παραδιδόασινꞏ οἱ δὲ ἄλλοι εἰς τὸ ἐργαστήριον ἐλθόντες τὰ
ἀνδράποδα ἀπεγράφοντο. ἐγὼ δὲ Πείσωνα μὲν ἠρώτων εἰ βούλοιτό με σῶσαι χρήματα λαβώνꞏ ὁ δ’ ἔφασκεν, εἰ πολλὰ εἴη. εἶπον οὖν ὅτι τάλαντον ἀργυρίου ἕτοιμος εἴην δοῦναιꞏ ὁ δ’ ὡμολόγησε ταῦτα
ποιήσειν. ἠπιστάμην μὲν οὖν ὅτι οὔτε θεοὺς οὔτ’ ἀνθρώπους νομίζει, ὅμως δ’ ἐκ τῶν παρόντων ἐδόκει μοι ἀναγκαιότατον εἶναι πίστιν παρ’ αὐτοῦ λαβεῖν. ἐπειδὴ δὲ ὤμοσεν, ἐξώλειαν1 ἑαυτῷ καὶ τοῖς παισὶν ἐπαρώμενος, λαβὼν τὸ τάλαντόν με σώσειν, εἰσελθὼν εἰς τὸ δωμάτιον τὴν κιβωτὸν ἀνοίγνυμιꞏ Πείσων δ’ αἰσθόμενος εἰσέρχεται, καὶ ἰδὼν τὰ ἐνόντα καλεῖ τῶν ὑπηρετῶν δύο, καὶ τὰ ἐν τῇ κιβωτῷ λαβεῖν ἐκέλευσεν.
1 ἐ ξ ώ λ ε ι α ν : π α ν ω λ ε θ ρ ί α
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: «Ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς … εἰ πολλὰ εἴη».
Μονάδες 20
Γ2. Να αναφέρετε δύο (2) ενέργειες του Πείσωνα που φανερώνουν τον χαρακτήρα του. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με παραπομπές στο κείμενο.
Μονάδες 10
Γ3. α. «ἵνα αὐτοῖς ᾖ πρὸς τοὺς ἄλλους ἀπολογία, ὡς οὐ χρημάτων ἕνεκα ταῦτα πέπρακται»: Να εντοπίσετε τους ονοματικούς τύπους που υπάρχουν στο παραπάνω απόσπασμα και να τους μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.
(μονάδες 5)
β. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις
παρακάτω λέξεις:
παραδιδόασιν : ο ίδιος τύπος στον αόριστο β΄ στην ίδια
φωνή
ἐξελάσαντες : το γ΄ ενικό της οριστικής μέλλοντα στην
ίδια φωνή
σῶσαι : το απαρέμφατο παθητικού αορίστου
πέπρακται : το β΄ ενικό της προστακτικής
παρακειμένου στην ίδια φωνή
διαλαβόντες : το β΄ ενικό της προστακτικής αορίστου
β΄ στην ίδια φωνή
(μονάδες 5)
Μονάδες 10
Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά τους όρους που εμφανίζονται στο αδίδακτο κείμενο με έντονα γράμματα:
αὐτοῖς, χρημάτων ἕνεκα, εὐλόγως, λαβεῖν, τὰ ἐνόντα, τῶν ὑπηρετῶν.
(μονάδες 6)
β. Να εντοπίσετε τον πλάγιο λόγο και να τον μετατρέψετε σε ευθύ:
«εἶπον οὖν ὅτι τάλαντον ἀργυρίου ἕτοιμος εἴην δοῦναι».
(μονάδες 4)
Μονάδες 10
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)
1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω- πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 17.00
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ.
ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου