ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2023
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
Α . Δ Ι Δ Α Γ Μ Ε Ν Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο
Αριστοτέλους, Ἡθικὰ Νικομάχεια, Β 1.5-8, 1103b2-25
Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὸ γινόμενον ἐν ταῖς πόλεσιν· οἱ γὰρ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς, καὶ τὸ μὲν βούλημα παντὸς νομοθέτου τοῦτ’ ἐστίν, ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἀμαρτάνουσιν, καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης. Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται, ὁμοίως δὲ καὶ τέχνη· ἐκ γὰρ τοῦ κιθαρίζειν καὶ οἱ ἀγαθοὶ καὶ κακοὶ γίνονται κιθαρισταί. Ἀνάλογον δὲ καὶ οἰκοδόμοι καὶ οἱ λοιποὶ πάντες· ἐκ μὲν γὰρ τοῦ εὖ οἰκοδομεῖν ἀγαθοὶ οἰκοδόμοι ἔσονται, ἐκ δὲ τοῦ κακῶς κακοί. Εἰ γὰρ μὴ οὕτως εἶχεν, οὐδὲν ἂν ἔδει τοῦ διδάξοντος, ἀλλὰ πάντες ἂν ἐγίνοντο ἀγαθοὶ ἢ κακοί.
Οὕτω δὴ καὶ ἐπί τῶν ἀρετῶν ἔχει· πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς συναλλάγμασι τοῖς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γινόμεθα οἳ μὲν δίκαιοι οἳ δὲ ἄδικοι, πράττοντες δὲ τὰ ἐν τοῖς δεινοῖς καὶ ἐθιζόμενοι φοβεῖσθαι ἢ θαρρεῖν οἳ μὲν ἀνδρεῖοι οἳ δὲ δειλοί. Ὁμοίως δὲ καὶ τὰ περὶ τὰς ἐπιθυμίας ἔχει καὶ τὰς περὶ τὰς ὀργάς· οἳ μὲν γὰρ σώφρονες καὶ πρᾶοι γίνονται, οἳ δ’ ἀκόλαστοι καὶ ὀργίλοι, οἳ μὲν ἐκ τοῦ οὑτωσὶ ἐν αὐτοῖς ἀναστρέφεσθαι, οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί. Καὶ ἑνὶ δὴ λόγῳ ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται. Διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι·
κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις. Οὐ μικρὸν οὖν
διαφέρει τὸ οὕτως ἢ οὕτως εὐθὺς ἐκ νέων ἐθίζεσθαι, ἀλλὰ πάμπολυ,
μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν.
Α1.α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο (μονάδες 3) και να τεκμηριώσετε κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνουν (μονάδες 3):
1. Ο νομοθέτης με τους νόμους του επιτελεί παιδαγωγικό έργο στην πόλη.
2. Τα παραδείγματα του κιθαριστή και του οικοδόμου υποστηρίζουν το διδακτό της αρετής.
3. Ο εθισμός από τη νεανική ηλικία έχει μικρή σημασία.
(μονάδες 6)
β. 1. «ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἀμαρτάνουσιν»: Σε ποια φράση του αρχαίου κειμένου αναφέρεται η αντωνυμία «αὐτὸ»;
2. «κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις»: Σε ποια φράση του αρχαίου κειμένου αναφέρεται η αντωνυμία «τούτων»;
(μονάδες 4)
Μονάδες 10
Β1. «Οὕτω δὴ … οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί»: Σε ποια πεδία της ανθρώπινης ζωής εστιάζει ο Αριστοτέλης για να αναδείξει την κοινωνική διάσταση της αρετής; (μονάδες 6) Να εντοπίσετε δύο διαφορετικούς εκφραστικούς τρόπους με τους οποίους το επιτυγχάνει. (μονάδες 4)
Μονάδες 10
Β2. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Στο παρακάτω κείμενο σχολιάζεται η άποψη του Ρουσό για τον ρόλο του νομοθέτη.
Όποιος τολμά να αναλάβει τη νομοθεσία ενός λαού, πρέπει να αισθανθεί ικανός να αλλάξει, κατά το λεγόμενο, την ανθρώπινη φύση· να μεταμορφώσει κάθε άτομο, που από μόνο του είναι ένα αυτοτελές και απομονωμένο ον, σε μέρος ενός μεγαλύτερου όλου, από το οποίο τούτο το άτομο, τρόπον τινά, θα αποκτά τη ζωή και την ύπαρξή του· να αλλοιώσει τη σύσταση του ανθρώπου για να την ενισχύσει· να αντικαταστήσει τη φυσική και ανεξάρτητη ύπαρξη, που όλοι έχουμε εκ φύσεως, με μια ηθική ύπαρξη και μέρος ενός
συνόλου.
J.J. Rousseau (2004), Το Κοινωνικό Συμβόλαιο, (μτφρ. Βασιλική
Γρηγοροπούλου, Αλφρέ δος Σταινχάουζερ), Αθήνα: Πόλις
Να παρουσιάσετε την άποψη που διατυπώνεται για τον ρόλο του νομοθέτη στο δοθέν παράλληλο κείμενο και να εντοπίσετε ομοιότητες με την άποψη του Αριστοτέλη στην πρώτη παράγραφο του αρχαίου κειμένου.
Μονάδες 10
Β3. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με ετυμολογικά συγγενείς σύνθετες λέξεις με τον τύπο «συναλλάγμασιν»:
1. Τα δύο αδέλφια ήταν ίδια και …………….. .
2. Ο συνήγορος πέτυχε την …………….. του κατηγορουμένου.
3. Η …………….. των εποχών έχει διαταραχθεί λόγω της
κλιματικής αλλαγής.
4. Με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα έγινε …………….. μαθητών
ανάμεσα στις δύο χώρες.
5. Οι συνομιλίες διακόπηκαν γιατί οι δύο χώρες ήταν …………….. .
Μονάδες 10
Β4. Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον αριθμό της Στήλης Α
το γράμμα από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση:
Στήλη Α Στήλη Β
1. Ο Αριστοτέλης κατά την πρώτη
περίοδο της παραμονής του στην
Αθήνα είχε
α. πολλούς φίλους, λίγους εχθρούς.
β. λίγους φίλους, πολλούς εχθρούς.
2. Ο Αριστοτέλης έφυγε για
δεύτερη φορά από την Αθήνα
α. επειδή κινδύνευε η ζωή του.
β. για να αναλάβει την αγωγή του Αλεξάνδρου.
3. Η συγγραφή των Ηθικών
Νικομαχείων έγινε
α. στην πρώτη περίοδο της φιλοσοφικής δραστηριότητας του Αριστοτέλη.
β. στην τρίτη περίοδο της φιλοσοφικής δραστηριότητας του Αριστοτέλη.
4. Κατά τον Ηράκλειτο, η
ευδαιμονία σχετίζεται με
α. τον πλούτο.
β. τον χαρακτήρα του ανθρώπου.
5. Κατά τον Αριστοτέλη, το ἄλογον
μέρος της ψυχής έχει σχέση με
α. τη διατροφή και την αύξηση.
β. τις ηθικές αρετές.
Μονάδες 10
Γ . Α Δ Ι Δ Α Κ Τ Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο
Λυσίου, Ὑπὲρ τοῦ Ἐρατοσθένους φόνου, 9-13
(Platonis Opera, ed. Oxford Classical Texts)
Στο συγκεκριμένο απόσπασμα από το Ὑπὲρ τοῦ Ἐρατοσθένους φόνου
ἀπολογία του Λυσία ο απατημένος σύζυγος Εὐφίλητος περιγράφει στο δικαστήριο πώς η γυναίκα του είχε οργανώσει τα πράγματα, ώστε να απολαμβάνει νύχτες αμαρτωλές με τον εραστή της κατά τη διάρκεια της λοχείας της.
Ἐπειδὴ δὲ τὸ παιδίον ἐγένετο ἡμῖν, ἡ μήτηρ αὐτὸ ἐθήλαζεν· ἵνα δὲ μὴ, ὁπότε λοῦσθαι δέοι, κινδυνεύῃ κατὰ τῆς κλίμακος καταβαίνουσα, ἐγὼ μὲν ἄνω διῃτώμην, αἰ δὲ γυναῖκες κάτω. καὶ οὕτως ἤδη συνειθισμένον ἦν, ὥστε πολλάκις ἡ γυνὴ ἀπῄει κάτω καθευδήσουσα ὡς τὸ παιδίον, ἵνα τὸν τιτθὸν1 αὐτῷ διδῷ καὶ μὴ βοᾷ. καὶ ταῦτα πολὺν χρόνον οὕτως ἐγίγνετο, καὶ ἐγὼ οὐδέποτε ὑπώπτευσα, ἀλλ’ οὕτως ἠλιθίως διεκείμην, ὥστε ᾤμην τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα πασῶν σωφρονεστάτην εἶναι τῶν ἐν τῇ πόλει. Προϊόντος δὲ τοῦ χρόνου, ὦ ἄνδρες, ἧκον μὲν ἀπροσδοκήτως ἐξ ἀγροῦ, μετὰ δὲ τὸ δεῖπνον τὸ παιδίον ἐβόα καὶ ἐδυσκόλαινεν ὑπὸ τῆς θεραπαίνης ἐπίτηδες λυπούμενον, ἵνα ταῦτα ποιῇ· ὁ γὰρ ἄνθρωπος ἔνδον ἦν· ὕστερον δὲ ἅπαντα ἐπυθόμην. καὶ ἐγὼ τὴν γυναῖκα ἀπιέναι ἐκέλευον καὶ δοῦναι τῷ παιδίῳ τὸν τιτθόν, ἵνα παύσηται κλᾶον. ἡ δὲ τὸ μὲν πρῶτον οὐκ ἤθελεν, ὥς ἂν ἀσμένη με ἑορακυῖα ἥκοντα διὰ χρόνου· ἐπειδὴ δὲ ἐγὼ ὠργιζόμην καὶ ἐκέλευον αὐτὴν ἀπιέναι, «ἵνα σύ γε» ἔφη
«πειρᾷς ἐνταῦθα τὴν παιδίσκην· καὶ πρότερον δὲ μεθύων εἷλκες αὐτήν».
κἀγὼ μὲν ἐγέλων, ἐκείνη δὲ ἀναστᾶσα καὶ ἀπιοῦσα προστίθησι τὴν θύραν, προσποιουμένη παίζειν.
1 τὸν τιτθὸν: τ ο ν μαστό .
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: «Ἐπειδὴ δὲ … τῶν ἐν τῇ πόλει.».
Μονάδες 20
Γ2. Πώς προσπαθεί η σύζυγος να καλύψει την απιστία της μετά την
ξαφνική επιστροφή του άντρα της;
Μονάδες 10
Γ3.α. «πρῶτον»: να γράψετε τους άλλους δύο βαθμούς του επιρρήματος.
(μονάδες 2)
β. «κἀγὼ μὲν ἐγέλων … τὴν θύραν»: να ξαναγράψετε το χωρίο μεταφέροντας τους κλιτούς τύπους στον πληθυντικό αριθμό.
(μονάδες 8)
Μονάδες 10
Γ4. α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους όρους που εμφανίζονται
στο αδίδακτο κείμενο με έντονα γράμματα:
ἡμῖν, καθευδήσουσα, ὡς τὸ παιδίον, αὐτῷ, κλᾶον, ἀσμένη, ἑορακυῖα.
(μονάδες 7)
β. «καὶ ἐγὼ τὴν γυναῖκα ἀπιέναι ἐκέλευον καὶ δοῦναι τῷ παιδίῳ τὸν
τιτθόν»: Να μεταφέρετε τη φράση στον ευθύ λόγο.
(μονάδες 3)
Μονάδες 10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου