ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ) Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΕ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ (20153) ΙΟΥΝΙΟΣ 2023

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ)

Β΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ

Κείμενο 1

Ένας άλλος ρατσισμός…

Άρθρο του Κώστα Παπαχρήστου, δημοσιευμένο στην ηλεκτρονική έκδοση του Βήματος στις 17 Σεπτεμβρίου 2012. Προσβάσιμο στο https://www.tovima.gr/2012/09/17/opinions/enas-allos-ratsismos.

       Υπάρχει μια μορφή ρατσισμού που τη βιώνουμε ολόγυρά μας καθημερινά, προσπερνώντας την αδιάφορα όταν δεν μας στοχεύει. Αυτοί που τον υφίστανται δεν είναι καν απαραίτητο να έχουν διαβεί τα σύνορα της χώρας, πράγμα που ίσως εξηγεί γιατί το μαρτύριό τους ελάχιστα συγκινεί και διεγείρει τα ανθρωπιστικά ανακλαστικά της πλειοψηφίας των κατά δήλωση αντιρατσιστών…

Η σκηνή στην κεντρική πλατεία της Ηλιούπολης. Μια γυναίκα τρέχει να προλάβει στη στάση το ακριβοθώρητο λεωφορείο της περιοχής. Στο παγκάκι της στάσης κάθεται μια παρέα νεαρών, πάνω-κάτω σε ηλικία τρίτης λυκείου. Ξάφνου, ένα πόδι απλώνεται απ’ το παγκάκι. Η γυναίκα σκοντάφτει πάνω του και πέφτει, ενώ την ίδια στιγμή η παρέα ξεσπά σε γέλια και σε επευφημίες γι’ αυτόν που είχε τη φαεινή ιδέα! Η γυναίκα σηκώνεται, μαζεύει ντροπιασμένη τα κομμάτια της και μπαίνει αμίλητη στο λεωφορείο, δευτερόλεπτα πριν κλείσει η πόρτα. Είναι φανερό ότι έχει προ πολλού συμβιβαστεί με την ιδέα πως ανήκει σε κατώτερη «ράτσα». […]

Λεπτομέρεια: Η γυναίκα δεν ανήκε στους ευνοημένους της Φύσης, αυτούς που θα χαρακτηρίζονταν «ευειδείς»[1]. Ήταν αρκετά ευτραφής, και τα χαρακτηριστικά της δεν είχαν, γενικά, τίποτα το «ελκυστικό» με βάση τις επιταγές του σύγχρονου σταρ-σύστεμ. […]

Το περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο. Ανάλογα συμβαίνουν καθημερινά στην Αθήνα (για να περιοριστώ στην πόλη μου). Και όλα, σχεδόν, έχουν ως αυτουργούς νέα παιδιά. Πολλά απ’ αυτά κατεβαίνουν στους δρόμους συμμετέχοντας σε αντιρατσιστικά συλλαλητήρια, ενώ στο σχολείο βγάζουν πύρινες ανακοινώσεις κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. [..]

Μια νέα γενιά, λοιπόν, αναδύεται φέροντας μέσα της τον σπόρο του φασισμού της εικόνας. Έτσι όπως η τελευταία επιβάλλεται με βάση τα προστάγματα ιδιοτελών κέντρων του διεθνούς image-making! Κι όσοι δεν είναι προικισμένοι με τις ιδιότητες που απαιτούν τα στερεότυπα, οφείλουν να υποβάλλονται σε πόνους κι έξοδα, ώστε να υπερνικήσουν, κατά το δυνατόν, την ίδια τη βούληση της Φύσης. […]

Καμία προοδευτική πολιτική δύναμη, καμία ευαίσθητη ανθρωπιστική οργάνωση, κανένα αντιρατσιστικό κίνημα δεν ασχολήθηκε ποτέ με αυτό το είδος κοινωνικού ρατσισμού. Και κανείς απ’ αυτούς δεν ανησύχησε για τις (εν μέρει κληρονομημένες, εν μέρει αναδυόμενες) νοοτροπίες και συμπεριφορές μιας πολύ σκληρής νέας γενιάς σε ό,τι αφορά την αισθητική διαφορετικότητα ή –ακόμα χειρότερα – τη φυσική αδυναμία. […]

 

Κείμενο 2

Εssai sur l’ inégalité des races humaines

ξεχνιέται ο Αδόλφος Χίτλερ;

Το παρακάτω ποίημα του υπερρεαλιστή ποιητή Νίκου Εγγονόπουλου (1907-1985), προέρχεται από την ποιητική συλλογή Στην κοιλάδα με τους ροδώνες, εκδ. Ίκαρος, 1978. Ο τίτλος του ποιήματος στα γαλλικά είναι παρμένος από το Δοκίμιο για την ανισότητα των ανθρωπίνων φυλών του Γάλλου διανοούμενου Αρτύρ Ντε Γκομπινό.

 

αλήθεια –των αδυνάτων αδύνατο–

ποτές δεν εκατάφερα να καταλάβω

αυτά τα όντα που δεν βλέπουνε

το τερατώδες κοινό γνώρισμα τ’ ανθρώπου

– το εφήμερο

της παράλογης ζωής του –

κι ανακαλύπτουνε διαφορές

– γιομάτοι μίσος – διαφορές

σε χρώμα δέρματος φυλή

θρησκεία

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ 1

1^ουποερώτημα (μονάδες 10)

Κατανοώντας το περιεχόμενο του Κειμένου 1, να χαρακτηρίσεις τις παρακάτω περιόδους λόγου ως Σωστές ή Λανθασμένες.

1. Το κείμενο αναφέρεται στο θέμα του ρατσισμού απέναντι σε μετανάστες.

2. Η γυναίκα δέχεται αδιαμαρτύρητα την πράξη των νεαρών, καθώς υποτιμά η ίδια τον εαυτό της.

3. Ο αρθρογράφος πιστεύει ότι η αντιρατσιστική στάση των νεαρών στο σχολείο είναι υποκριτική.

4. Ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι όσοι δεν ανταποκρίνονται στα στερεότυπα που θέτει ο φασισμός της εικόνας καλό θα ήταν να προσπαθήσουν να αλλάξουν την εμφάνισή τους.

5. Ο αρθρογράφος στηλιτεύει την αδιάφορη στάση προοδευτικών πολιτικών δυνάμεων και ανθρωπιστικών οργανώσεων για τη στάση της νέας γενιάς.

Μονάδες 10

2^ουποερώτημα (μονάδες 10)

Να καταγράψεις τη νοηματική σχέση που δηλώνουν οι ακόλουθες υπογραμμισμένες διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις του Κειμένου 1: όταν, είναι φανερό ότι, ενώ, ώστε, ή.
Μονάδες 10

 3^ουποερώτημα (μονάδες 15)

Στα παρακάτω χωρία του Κειμένου 1 να επισημάνεις τον ρόλο των ακόλουθων σημείων στίξης.

α. του θαυμαστικού

Η γυναίκα σκοντάφτει πάνω του και πέφτει, ενώ την ίδια στιγμή η παρέα ξεσπά σε γέλια και σε επευφημίες γι’ αυτόν που είχε τη φαεινή ιδέα! (2^η παράγραφος)

β. των εισαγωγικών

Η γυναίκα δεν ανήκε στους ευνοημένους της Φύσης, αυτούς που θα χαρακτηρίζονταν «ευειδείς».(3^η παράγραφος)

γ. των κομμάτων, της παρένθεσης και της διπλής παύλας

Καμία προοδευτική πολιτική δύναμη, καμία ευαίσθητη ανθρωπιστική οργάνωση, κανένα αντιρατσιστικό κίνημα δεν ασχολήθηκε ποτέ με αυτό το είδος κοινωνικού ρατσισμού. Και κανείς απ’ αυτούς δεν ανησύχησε για τις (εν μέρει κληρονομημένες, εν μέρει αναδυόμενες) νοοτροπίες και συμπεριφορές μιας πολύ σκληρής νέας γενιάς σε ό,τι αφορά την αισθητική διαφορετικότητα ή – ακόμα χειρότερα – τη φυσική αδυναμία. (7^η παράγραφος) 

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ 2 (μονάδες 30)
Με αφορμή ρατσιστική επίθεση που σημειώθηκε πρόσφατα στην πόλη σας, συντάσσετε άρθρο σε τοπική εφημερίδα, όπου, αφού  παρουσιάσετε δύο από τις μορφές ρατσισμού που ανέδειξε η οικονομική κρίση, να υπογραμμίσετε τη στάση που οφείλει, κατά τη γνώμη σας, να υιοθετήσει η πολιτεία και το σχολείο απέναντι σε τέτοιου είδους φαινόμενα. (300-400 λέξεις)    μονάδες 30

 ΘΕΜΑ 3 (μονάδες 20)

Να σχολιάσετε τον τίτλο του ποιήματος ως προς το βασικό του θέμα  και να δηλώσετε με βάση τρεις κειμενικούς δείκτες (Περιεχομένου ή μορφής) τη στάση του ποιητικού υποκειμένου απέναντι σε αυτό. 

ΘΕΜΑ 4 (μονάδες 15)

Ποια είναι η στάση του ποιητικού υποκειμένου απέναντι στο θέμα του ρατσισμού; Ποια συναισθήματα και σκέψεις σού προκάλεσε η ανάγνωση του ποιήματος; Ανάπτυξε την απάντησή σου σε 100-150 λέξεις.

Μονάδες 15

---

[1] Ευειδής (ο/η): αυτός/ή που έχει καλή εμφάνιση