ΕΠΑΝΑΛΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2022

 

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2022 -
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

Α . ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ  Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο
1 ο απόσπασμα:
Αριστοτέλους, Μετὰ τὰ φυσικά , Α 2, 98b 12-28
Διὰ γὰρ τὸ θαυμάζειν οἱ ἄνθρωποι καὶ νῦν καὶ τὸ πρῶτον ἤρξαντο
φιλοσοφεῖν, ἐξ ἀρχῆς μὲν τὰ πρόχειρα τῶν ἀτόπων θαυμάσαντες, εἶτα
κατὰ μικρὸν οὕτω προϊόντες καὶ περὶ τῶν μειζόνων διαπορήσαντες, οἷον περί τε τῶν τῆς σελήνης παθημάτων καὶ τῶν περὶ τὸν ἥλιον καὶ τὰ ἄστρα καὶ περὶ τῆς τοῦ παντὸς γενέσεως. Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν (διὸ καὶ ὁ φιλόμυθος φιλόσοφός πώς ἐστιν · ὁ γὰρ μῦθος σύγκειται ἐκ θαυμασίων) · ὥστ’ εἴπερ διὰ τὸ φεύγειν τὴν ἄγνοιαν ἐφιλοσόφησαν, φανερὸν ὅτι διὰ τὸ ε ἰδέναι τὸ ἐπίστασθαι ἐδίωκον καὶ οὐ χρήσεώς τινος ἕνεκεν. Μαρτυρεῖ δὲ αὐτὸ τὸ συμβεβηκός · σχεδὸν γὰρ πάντων ὑπαρχόντων τῶν ἀναγκαίων καὶ τῶν πρὸς ῥ ᾳστώνην καὶ διαγωγὴν ἡ τοιαύτη φρόνησις ἤρξατο ζητεῖσθαι. Δῆλον οὖν ὡς δι’ οὐδεμίαν αὐτὴν ζητοῦμεν χρείαν ἑτέραν, ἀλλ’ ὥσπερ ἄνθρωπος, φαμέν, ἐλεύθερος ὁ αὑτοῦ ἕνεκα καὶ μὴ ἄλλου ὤν, οὕτω καὶ αὐτὴν ὡς μόνην οὖσαν ἐλευθέραν τῶν ἐπιστημῶν · μόνη γὰρ αὕτη αὑτῆς ἕνεκέν ἐστιν.
2 ο απόσπασμα:
Αριστοτέλους, Πολιτικά, Θ 1.3-2.1, 1 337b5-11
Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον ὅτι δὲ οὐ πάντα, δι ῃρημένων τῶν τε ἐλευθερίων ἔργων καὶ τῶν
ἀνελευθερίων φανερόν, καὶ ὅτι τῶν τοιούτων δεῖ μετέχειν ὅσα τῶν
χρησίμων ποιήσει τὸν μετέχοντα μὴ βάναυσον. Βάναυσον δ’ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν, ὅσαι πρὸς τὰς χρήσεις καὶ τὰς πράξεις τὰς τῆς ἀρετῆς ἄχρηστον ἀπεργάζονται τὸ σῶμα τῶν ἐλευθέρων [ ἢ τὴν ψυχὴν] ἢ τὴν διάνοιαν.

Α1.α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί
σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο (μονάδες 3) και να τεκμηριώσετε κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιών ουν (μονάδες 3):
1. Ο φιλόσοφος έχει κοινά στοιχεία με τον φιλόμυθο (1ο απόσπασμα).
2. Οι φιλόσοφοι φιλοσόφησαν για να καλύψουν τις βιοτικές
τους ανάγκες (1ο απόσπασμα).
3. Η ενασχόληση με τα «ανελευθέρια» έργα καθιστά τους
ανθρώπους «βάναυσους» (2 ο απόσπασμα). (μονάδες 6)
β. Για καθένα από τα αποσπάσματα της Στήλης Α να
καταγράψετε το γράμμα της Στήλης Β που αντιστοιχεί στην
ορθή νοηματική τους απόδοση.
Στήλη Α         Στήλη Β
1. «Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν»
α. Αυτός που αγνοεί δεν απορεί.
β. Αυτός που απορεί και θαυμάζει αντιλαμβάνεται ότι αγνοεί.
γ. Αυτός που απορεί και θαυμάζει αρνείται την άγνοιά του .
2. «Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων»
α. Πρέπει να διδάσκονται τα χρήσιμα.
β. Πρέπει να διδάσκονται τα αναγκαία από τα χρήσιμα.
γ. Πρέπει να διδάσκονται τα χρήσιμα από τα αναγκαία.
(μονάδες 4) Μονάδες 10
Β1. «Διὰ γὰρ τὸ θαυμάζειν... περὶ τῆς τοῦ παντὸς γενέσεως ».
Πώς ο Αριστοτέλης συνδέει το «θαυμάζειν» και το «φιλοσοφεῖν»
στο 1 ο απόσπασμα; (μονάδες 6) . Να εντοπίσετε δύο
διαφορετικές γλωσσικές επιλογές (επιρρήματα, ρηματικο ύς
χρόνους, εμπρόθετους προσδιορισμούς, μετοχές) μέσω των
οποίων παρουσιάζεται η ιστορική εξέλιξη της φιλοσοφίας
(μονάδες 4). Μονάδες 10
Β2. «Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν (διὸ καὶ ὁ
φιλόμυθος φιλόσοφός πώς ἐστιν· ὁ γὰρ μῦθος σύγκειται ἐκ
θαυμασίων)»: Γιατί αυτός που αγαπά τους μύθους είναι κατά
κάποιον τρόπο και φιλόσοφος για τον Αριστοτέλη;
Μονάδες 1 0
Β3. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί
σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη « Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος », αν είναι λανθασμένη:
1. Όταν ο Αριστοτέλης πήγε στην Ακαδημία, ο Πλάτων απουσίαζε στο πρώτο του ταξίδι στη Σικελία .
2. Η απουσία του Πλάτωνα επέδρασε ευεργετικά στον Αριστοτέλη.
3. Σημαντικό μέρος από το έργο Μετὰ τὰ φυσικά γράφτηκε
κατά τη δεύτερη περίοδο της φιλοσοφικής δραστηριότητας του
Αριστοτέλη.
4. Ο Αριστοτέλης κατέληξε ότι η ψυχή διακρίνεται από δύο
μέρη, από το «λόγον ἔχον» και από το «ἄλογον».
5. Ο Αριστοτέλης έμεινε στη Μακεδονία έ ως το 323 π.Χ.
Μονάδες 10
Β4.α. Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας καθεμιά αρχαία ελληνική
λέξη της Στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της
νεοελληνική λέξη της Στήλης Β (στη Στήλη Β περισσεύει μία
λέξη).
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
1. θαυμάζειν α. τεχνολογία
2. παθημάτων β. παραμύθι
3. φιλόμυθος γ. επιστήμη
4. ἐπίστασθαι δ. γνώση
5. χρησίμων ε. πάθος
6. τέχνην στ. θαυμασμός
ζ. άχρηστος
(μονάδες 6)
Β4.β. Για καθεμιά από τις δύο παρακάτω λέξεις να γράψετε μία
πρόταση ή περίοδο λόγου στα νέα ελληνικά, όπου η ίδια λέξη,
στο ίδιο μέρος του λόγου, σε οποιαδήποτε μορφή της (πτώση,
αριθμό, γένος), χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από
αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο:
«πρόχειρα», «διαγωγὴν» .
(μονάδες 4) Μονάδες 10
Β5. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο Γρ. Κωσταράς στο παρακάτω απόσπασμα (Φιλοσοφική
Προπαιδεία, Αθήνα 1991, σ. 21) προσδιορίζει την έννοια
της φιλοσοφίας.
Ουσία πράγματι του φιλοσοφείν είναι η ελευθερία · εχθρός του ο
εξαναγκασμός ή η σκοπιμότητα. Τούτο βέβαια δεν σημαίνει καθόλου
ότι η φιλοσοφία αδυνατεί να εύρει οποιαδήποτε «τεχνική» εφαρμογή
ή να έχει άλλη «πρακτική» χρησιμότητα στη ζωή · αλλά σημαίνει ότι
δεν υπάρχει δι’ αυτά: ζει χωρίς να σύρεται πίσω από το άρμα
προϋποθέσεων και δεσμεύσεων. Γιατί ο φιλόσοφος είναι εραστής της
γνώσης, «επιθυμητής της σοφίας» και της «αλήθειας φιλοθεάμων»,
σύμφωνα με την πλατωνική φράση της «Πολιτείας». Η αλήθεια όμως
δεν γίνεται να ερευνηθεί υπό όρους. Μία τυχόν υπό όρους ζήτηση
της αλήθειας οδηγεί στη μη γνήσια φιλοσοφία κα ι σε μ ία κίβδηλη 1
αλήθεια και ελευθερία. Είναι αναλήθεια.
1 κ ί β δ η λ η : ν ό θ η , π λ α σ τ ή
Να παρουσιάσετε τις απόψεις του Γρ. Κωσταρά για τον σκοπό της
φιλοσοφίας και να εντοπίσετε ομοιότητες με τις απόψεις του
Αριστοτέλη στο χωρίο «ὥστ’ εἴπερ διὰ τὸ φεύγειν... αὑτῆς ἕνεκέ ν
ἐστιν» του 1ο υ αποσπάσματος.
Μονάδες 10
Γ . ΑΔ Ι Δ ΑΚ Τ Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο
Πλάτω ν, Νόμων Α , 641a3-c7,
(Platonis Opera, ed. Oxford Classical Texts )
Στο παρακάτω απόσπασμα από το 1 ο βιβλίο του έργου του Πλάτωνα
Νόμοι ο Αθηναίος Ξένος εξηγεί στον Κλεινία τον ρόλο της παιδείας
στη διαμόρφωση ενάρετων πολιτών και σ τις επιτυχίες της πόλης σε
στρατιωτικό επίπεδο.
ΚΛ. Παντάπασιν1 τοῦτό γε ἀληθὲς εἴρηκας, ὦ ξένε · τοὐπὶ τ ῷδε δ’ ἡμῖν λέγε, τίποτε, ἂν γίγνηται τοῦτο ὀρθὸν τὸ περὶ τὰς πόσεις 2 νόμιμον, ἀγαθὸν ἂν δράσειεν ἡμᾶς; οἷον, ὃ νυνδὴ 3 ἐλέγομεν, εἰ στράτευμα ὀρθῆς ἡγεμονίας τυγχάνοι, νίκη πολέμου τοῖς ἑπομένοις ἂν γίγνοιτο, οὐ σμικρὸν ἀγαθόν, καὶ τἆλλ’ οὕτω · συμποσίου δὲ ὀρθῶς παιδαγωγηθέντος τί μέγα ίδιώταις ἢ τῇ πόλει γίγνοιτ’ ἄν;
ΑΘ. Τί δέ; πα ιδὸς ἑνὸς ἢ καὶ χοροῦ παιδαγωγηθέντος κατὰ τρόπον ἑνός, τί μέγα τῇ πόλει φαῖμεν ἂν 4 γίγνεσθαι; ἢ τοῦτο οὕτως ἐρωτηθέντες εἴποιμεν ἂν ὡς ἑνὸς μὲν βραχ ύ τι τ ῇ πόλει γίγνοιτ’ ἂν ὄφελος, εἰ δ’ ὅλως ἐρωτᾷς παιδείαν τῶν παιδευθέντων τί μέγα τὴν πόλιν ὀνίνησιν 5 , οὐ χαλεπὸν εἰπεῖν ὅτι παιδευθέντες μὲν εὖ γίγνοι ντ’ ἂν ἄνδρες ἀγαθοί, γενόμενοι δὲ τοιοῦτοι τά τε ἄλλα πράττοιεν καλῶς, ἔτι δὲ κ ἂν νικῷεν τοὺς πολεμίους μαχόμενοι. παιδεία μὲν οὖν φέρει καὶ νίκην, νίκη δ’ ἐνίοτε ἀπαιδευσίαν · πολλοὶ γὰρ ὑβριστότεροι διὰ πολέ μων νίκας γενόμενοι μυρίων ἄλλων κακῶν δι’ ὕβριν ἐνεπλήσθησαν 6 , καὶ παιδεία μὲν οὐδεπώποτε 7 γέγονεν Καδμεία 8 , νῖκαι δὲ ἀνθρώποις πολλαὶ δὴ τοιαῦται γεγόνασίν τε καὶ ἔσονται.
1 π α ν τ ά π α σ ι ν : α σ φ α λ ώ ς
2 π ό σ ε ι ς : π ο τ ά
3 ν υ ν δ ὴ : τ ώ ρ α δ α
4 φ α ῖ μ ε ν ἂ ν : θ α λ έ γ α μ ε
5 ὀ ν ί ν η σ ι ν : ω φ ε λ ε ί
6 ἐ ν ε π λ ή σ θ η σ α ν : γ έ μ ι σ α ν
7 ο ὐ δ ε π ώ π ο τ ε : π ο τ έ μ έ χ ρ ι τ ώ ρ α
8 Κ α δ μ ε ί α ν ί κ η : Π ύ ρ ρ ε ι ο ς ν ί κ η , ν ί κ η μ ε μ ε γ ά λ ε ς α π ώ λ ε ι ε ς
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω
αποσπάσματος: «παιδεία μὲν οὖν φέρει καὶ νίκην...γεγόνασίν τε καὶ ἔσονται. ». Μονάδες 10
Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί
σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη « Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος », αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο αδίδακτο κείμενο:
α. Ο Κλεινίας κατηγορεί τον Αθηναίο ότι λέει ψέματα.
β. Προϋπόθεση της νίκης είναι η ορθή στρατιωτική ηγεσία.
γ. Η νίκη στον πόλεμο είναι μικρό αγαθό.
δ. Η παιδεία δεν ωφελεί την πόλη.
ε. Η ορθή παιδεία κάνει τους άνδρες ενάρετους.
Μονάδες 10
Γ3.α. παιδὸς, χοροῦ, πόλει, ὄφελος, ἀνθρώποις : να μεταφέρετε
τα ουσιαστικά στον άλλο αριθμό στην ίδια πτώση .
(μονάδες 5)
β. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε
κάθε ρηματικό τύπο της Στήλης Α και δίπλα το γράμμα της
Στήλης Β που αντιστοιχεί στην ορθή γραμματική του
αναγνώριση.
Στήλη Α              Στήλη Β
1. ἐλέγομεν     α. γ ́ ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου
2. τυγχάνοι     β. απαρέμφατο αορίστου β ́
3. εἰπεῖν         γ. α ́ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής
παρατατικού
4. μαχόμενοι  δ. γ ́ ενικό πρόσωπο ευκτικής ενεστώτα
5. γέγονεν     ε. μετοχή ενεστώτα
(μονάδες 5)
Μονάδες 10
Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά το υς όρους: στράτευμα, ὀρθῆς,
παιδείαν, εἰπεῖν, καλῶς, ὑβριστότεροι, δι’ ὕβριν , νῖκαι.
(μονάδες 8)
β. «εἰ στράτευμα ὀρθῆς ἡγεμονίας τυγχάνοι »: Να χαρακτηρίσετε τη δευτερεύουσα πρόταση. (μονάδες 2)Μονάδες 10
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)
1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω -
πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των
απαντήσεών σας να γράψετε πάνω - πάνω την ημερομηνία και το
εξεταζόμενο μάθημα. Να μην α ντιγράψετε τα θέματα σ το τετράδιο και να
μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σ ας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στ ο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων
αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα
δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση . Κατά την αποχώρησή σας,
να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο
με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 1 7.00
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ .
ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟ Σ