ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
1ο απόσπασμα:
Αριστοτέλους, Μετὰ τὰ φυσικά , Α 2, 98b 12-28
Διὰ γὰρ τὸ θαυμάζειν οἱ ἄνθρωποι καὶ νῦν καὶ τὸ πρῶτον ἤρξαντο
φιλοσοφεῖν, ἐξ ἀρχῆς μὲν τὰ πρόχειρα τῶν ἀτόπων θαυμάσαντες, εἶτα
κατὰ μικρὸν οὕτω προϊόντες καὶ περὶ τῶν μειζόνων διαπορήσαντες, οἷον περί τε τῶν τῆς σελήνης παθημάτων καὶ τῶν περὶ τὸν ἥλιον καὶ τὰ ἄστρα καὶ περὶ τῆς τοῦ παντὸς γενέσεως. Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν (διὸ καὶ ὁ φιλόμυθος φιλόσοφός πώς ἐστιν · ὁ γὰρ μῦθος σύγκειται ἐκ θαυμασίων) · ὥστ’ εἴπερ διὰ τὸ φεύγειν τὴν ἄγνοιαν ἐφιλοσόφησαν, φανερὸν ὅτι διὰ τὸ ε ἰδέναι τὸ ἐπίστασθαι ἐδίωκον καὶ οὐ χρήσεώς τινος ἕνεκεν. Μαρτυρεῖ δὲ αὐτὸ τὸ συμβεβηκός · σχεδὸν γὰρ πάντων ὑπαρχόντων τῶν ἀναγκαίων καὶ τῶν πρὸς ῥ ᾳστώνην καὶ διαγωγὴν ἡ τοιαύτη φρόνησις ἤρξατο ζητεῖσθαι. Δῆλον οὖν ὡς δι’ οὐδεμίαν αὐτὴν ζητοῦμεν χρείαν ἑτέραν, ἀλλ’ ὥσπερ ἄνθρωπος, φαμέν, ἐλεύθερος ὁ αὑτοῦ ἕνεκα καὶ μὴ ἄλλου ὤν, οὕτω καὶ αὐτὴν ὡς μόνην οὖσαν ἐλευθέραν τῶν ἐπιστημῶν · μόνη γὰρ αὕτη αὑτῆς ἕνεκ έν ἐστιν.
2 ο απόσπασμα:
Αριστοτέλους, Πολιτικά, Θ 1.3-2.1, 1 337b5-11
Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον ὅτι δὲ οὐ πάντα, δι ῃρημένων τῶν τε ἐλευθερίων ἔργων καὶ τῶν
ἀνελευθερίων φανερόν, καὶ ὅτι τῶν τοιούτων δεῖ μετέχειν ὅσα τῶν
χρησίμων ποιήσει τὸν μετέχοντα μὴ βάναυσον . Βάναυσον δ’ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν, ὅσαι πρὸς τὰς χρήσεις καὶ τὰς πράξεις τὰς τῆς ἀρετῆς ἄχρηστον ἀπεργάζονται τὸ σῶμα τῶνἐλευθέρων [ ἢ τὴν ψυχὴν] ἢ τὴν διάνοιαν.
Α1.α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί
σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο (μονάδες 3) και να τεκμηριώσετε κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιών ουν (μονάδες 3):
1. Ο φιλόσοφος έχει κοινά στοιχεία με το ν φιλόμυθο (1ο απόσπασμα).
2. Οι φιλόσοφοι φιλοσόφησαν για να καλύψουν τις βιοτικές
τους ανάγκες (1ο απόσπασμα).
3. Η ενασχόληση με τα «ανελευθέρια» έργα καθιστά τους
ανθρώπους «βάναυσους» (2 ο απόσπασμα). (μονάδες 6)
β. Για καθένα από τα αποσπάσματα της Στήλης Α να καταγράψετε το γράμμα της Στήλης Β που αντιστοιχεί στην ορθή νοηματική τους απόδοση.
Στήλη Α Στήλη Β
1. «Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν »
α. Αυτός που αγνοεί δεν απορεί.
β. Αυτός που απορεί και θαυμάζει αντιλαμβάνεται ότι αγνοεί.
γ. Αυτός που απορεί και θαυμάζει αρνείται την άγνοιά του .
2. «Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων»
α. Πρέπει να διδάσκονται τα χρήσιμα.
β. Πρέπει να διδάσκονται τα αναγκαία από τα χρήσιμα.
γ. Πρέπει να διδάσκονται τα χρήσιμα από τα αναγκαία.
(μονάδες 4) Μονάδες 10
Β1. «Διὰ γὰρ τὸ θαυμάζειν... περὶ τῆς τοῦ παντὸς γενέσεως ».
Πώς ο Αριστοτέλης συνδέει το «θαυμάζειν» και το «φιλοσοφεῖν»
στο 1 ο απόσπασμα; (μονάδες 6) . Να εντοπίσετε δύο διαφορετικές γλωσσικές επιλογές μέσω των οποίων παρουσιάζεται η ιστορική εξέλιξη της φιλοσοφίας (μονάδες 4). Μονάδες 10
Β2. «Βάναυσον δ’ ἔργον ... τὸ σῶμα τῶν ἐλευθέρων [ἢ τὴν ψυχὴν] ἢ τὴν διάνοιαν» : Στο παραπάνω χωρίο από το 2 ο απόσπασμα διατυπώνεται η άποψη ότι η παιδεία αποσκοπεί στη διαμόρφωση ελεύθερων πολιτών. Πώς η άποψη αυτή συνδέεται με τη θέση του Αριστοτέλη στο χωρίο «Δῆλον οὖν... αὑτῆς ἕνεκέ ν ἐστιν », όπως διατυπώνεται στο 1 ο απόσπασμα; Μονάδες 1 0
Β3. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί
σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη « Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος », αν είναι λανθασμένη:
1. Όταν ο Αριστοτέλης πήγε στην Ακαδημία, ο Πλάτων απουσίαζε στο πρώτο του ταξίδι στη Σικελία .
2. Η απουσία του Πλάτωνα επέδρασε ευεργετικά στον Αριστοτέλη.
3. Σημαντικό μέρος από το έργο Μετὰ τὰ φυσικά γράφτηκε
κατά τη δεύτερη περίοδο της φιλοσοφικής δραστηριότητας του
Αριστοτέλη.
4. Ο Αριστοτέλης κατέληξε ότι η ψυχή διακρίνεται από δύο
μέρη, από το «λόγον ἔχον» και από το «ἄλογον».
5. Ο Αριστοτέλης έμεινε στη Μακεδονία έ ως το 323 π.Χ.
Μονάδες 10
Β4.α. Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας καθεμιά αρχαία ελληνική
λέξη της Στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της Στήλης Β (στη Στήλη Β περισσεύει μία λέξη).
Στήλη Α Στήλη Β
1. προϊόντες α. επιτόκιο
2. τέχνην β. ραδιούργος
3. εἰδέναι γ. ισθμός
4. φανερὸν δ. άξονας
5. ῥᾳστώνην ε. φασματικός
6. διαγωγὴν στ. ιστορία
ζ. προφήτης
(μονάδες 6)
Β4.β. Για καθεμιά από τις δύο παρακάτω λέξεις να γράψετε μία
πρόταση ή περίοδο λόγου στα νέα ελληνικά, όπου η ίδια λέξη,
στο ίδιο μέρος του λόγου, σε οποιαδήποτε μορφή της (πτώση,
αριθμό, γένος), χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από
αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο:
«πρόχειρα», «διαγωγὴν» . (μονάδες 4) Μονάδες 10
Β5. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο Γρ. Κωσταράς στο παρακάτω απόσπασμα (Φιλοσοφική
Προπαιδεία, Αθήνα 1991, σ. 21) προσδιορίζει την έννοια
της φιλοσοφίας.
Ουσία πράγματι του φιλοσοφείν είναι η ελευθερία · εχθρός του ο
εξαναγκασμός ή η σκοπιμότητα. Τούτο βέβαια δεν σημαίνει καθόλου
ότι η φιλοσοφία αδυνατεί να εύρει οποιαδήποτε «τεχνική» εφαρμογή
ή να έχει άλλη «πρακτική» χρησιμότητα στη ζωή · αλλά σημαίνει ότι
δεν υπάρχει δι’ αυτά: ζει χωρίς να σύρεται πίσω από το άρμα
προϋποθέσεων και δεσμεύσεων. Γιατί ο φιλόσοφος είναι εραστής της
γνώσης, «επιθυμητής της σοφίας» και της «αλήθειας φιλοθεάμων»,
σύμφωνα με την πλατωνική φράση της «Πολιτείας». Η αλήθεια όμως
δεν γίνεται να ερευνηθεί υπό όρους. Μία τυχόν υπό όρους ζήτηση
της αλήθειας οδηγεί στη μη γνήσια φιλοσοφία κα ι σε μ ία κίβδηλη 1
αλήθεια και ελευθερία. Είναι αναλήθεια.
1 κ ί β δ η λ η : ν ό θ η , π λ α σ τ ή
Να παρουσιάσετε τις απόψεις του Γρ. Κωσταρά για τον σκοπό της
φιλοσοφίας και να εντοπίσετε ομοιότητες με τις απόψεις του
Αριστοτέλη στο χωρίο «ὥστ’ εἴπερ διὰ τὸ φεύγειν ... αὑτῆς ἕνεκέ ν
ἐστιν» από το 1 ο απόσπασμα. Μονάδες 10
Γ . ΑΔ Ι Δ ΑΚ Τ Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο
Πλάτω ν, Νόμων Α , 641a3-c7,
(Platonis Opera, ed. Oxford Classical Texts )
Στο παρακάτω απόσπασμα από το 1 ο βιβλίο του έργου του Πλάτωνα
Νόμοι ο Αθηναίος Ξένος εξηγεί στον Κλεινία τον ρόλο της παιδείας
στη διαμόρφωση ενάρετων πολιτών και σ τις επιτυχίες της πόλης σε
στρατιωτικό επίπεδο.
ΚΛ. Παντάπασιν τοῦτό γε ἀληθὲς εἴρηκας, ὦ ξένε · τοὐπὶ τ ῷδε δ’ ἡμῖν
λέγε, τί ποτε, ἂν γίγνηται τοῦτο ὀρθὸν τὸ περὶ τὰς πόσεις νόμιμον,
ἀγαθὸν ἂν δρ άσειεν ἡμᾶς; οἷον, ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν, εἰ στράτευμα ὀρθῆς ἡγεμονίας τυγχάνοι, νίκη πολέμου τοῖς ἑπομένοις ἂν γίγνοιτο, οὐ σμικρὸν ἀγαθόν, καὶ τἆλλ’ οὕτω · συμποσίου δὲ ὀρθῶς παιδαγωγηθέντος τί μέγα ίδιώταις ἢ τῇ πόλει γίγνοιτ’ ἄν;
ΑΘ. Τί δέ; παιδὸς ἑνὸς ἢ καὶ χοροῦ παιδαγωγηθέντος κατὰ τρόπον ἑνός, τί μέγα τῇ πόλει φαῖμεν ἂν γίγνεσθαι; ἢ τοῦτο οὕτως ἐρωτηθέντες εἴποιμεν ἂν ὡς ἑνὸς μὲν βραχ ύ τι τ ῇ πόλει γίγνοιτ’ ἂν ὄφελος, εἰ δ’ ὅλως ἐρωτᾷς παιδείαν τῶν παιδευθέντων τί μέγα τὴν πόλιν ὀνίνησιν, οὐ χαλεπὸν εἰπ εῖν ὅτι παιδευθέντες μὲν εὖ γίγνοι ντ’ ἂν ἄνδρες ἀγαθοί, γενόμενοι δὲ τοιοῦτοι τά τε ἄλλα πράττοιεν καλῶς, ἔτι δὲ κ ἂν νικ ῷεν τοὺς πολεμίους μαχόμενοι. παιδεία μὲν οὖν φέρει καὶ νίκην, νίκη δ’ ἐνίοτε ἀπαιδευσίαν · πολλοὶ γὰρ ὑβριστότεροι διὰ πολέμων νίκας γενόμενοι μυρίων ἄλλων κακῶν δι’ ὕβριν ἐνεπλήσθησαν, καὶ παιδεία μὲν οὐδεπώποτε γέγονεν Καδμεία 1 , νῖκαι δὲ ἀνθρώποις πολλαὶ δὴ τοιαῦται γεγόνασίν τε καὶ ἔσονται.
1 Κ α δ μ ε ί α ν ί κ η : Π ύ ρ ρ ε ι ο ς ν ί κ η , ν ί κ η μ ε μ ε γ ά λ ε ς α π ώ λ ε ι ε ς
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω
αποσπάσματος: «τοὐπὶ τῷδε ... ἢ τῇ πόλει γίγνοιτ’ ἄν; ». Μονάδες 10
Γ2. Ποιες είναι οι ωφέλειες της παιδείας στην πόλη και ποια η
διαφορά της νίκης του πεπαιδευμένου από τη νίκη του απαίδευτου;
Μονάδες 10
Γ3.α. «ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν, εἰ στράτευμα ὀρθῆς ἡγεμονίας τυγχάνοι, νίκη πολέμου τοῖς ἑπομένοις ἂν γίγνοιτο »: να μεταφέρετε τα ρήματα
και τους ρηματικούς τύπους του αποσπάσματος στον μέλλοντα στον τύπο που βρίσκονται και να γράψετε το επίθετο του αποσπάσματος στους άλλους βαθμούς, στην ίδια πτώση, γένος και αριθμό.
(μονάδες 6)
β. «εἰ δ’ ὅλως ἐρωτᾷς παιδείαν τῶν παιδευθέντω ν»: να
ξαναγράψετε στο τετράδιό σας το απόσπασμα μεταφέροντας
τους κλιτούς τύπους στον αντίθετο αριθμό.
(μονάδες 4 )
Μονάδες 10
Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά του ς όρους: παιδὸς, εἰπεῖν, εὖ,
ὑβριστότεροι, κακῶν, δι’ ὕβριν . (μονάδες 6)
β. «παιδαγωγηθέντος» (το πρώτο του κειμένου) : Να χαρακτηρίσετε
τη μετοχή (μονάδα 1) και να την αναλύσετε στην αντίστοιχη
δευτερεύουσα πρόταση (μονάδες 2) αιτιολογώντας την
επιλογή σας (μονάδα 1). (μονάδες 4) Μονάδες 10
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομέ νους)
1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω -
πά νω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των
απαντήσεώ ν σας να γράψετε πάνω - πάνω την ημερομηνία και το
εξεταζόμενο μάθημα. Να μην α ντιγράψετε τα θέματα σ το τετράδιο και να
μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σ ας το όνομά σας .
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στ ο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων
αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα
δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση . Κατά την αποχώρησή σας,
να παραδώσετε μαζ ί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο
με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντησ η τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 1 7.00
Σ ΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙ Α .
ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟ Σ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου