ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ (Ν. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ) ΜΕ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2022

             
             ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
    (Ν. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ)
ΜΕ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2022

Β΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Κείμενο 1

                        Η ροή της είδησης

Το ακόλουθο κείμενο είναι απόσπασμα εισήγησης του δημοσιογράφου Νικόλα Βουλέλη, το 2005. Αντλήθηκε από τα Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου «Ο Ελληνικός Τύπος 1784 ως σήμερα. Ιστορικές και θεωρητικές προσεγγίσεις» σε επιμέλεια Λουκίας Δρούλια.

Η είδηση και η ροή της. Η ροή της είδησης και η ροή των ειδήσεων. Μοιάζει σαν το γάργαρο νερό μιας φανταστικής και ανεξάντλητης πηγής που μας ξεδιψά όλους. Είδηση και ροή, οι λέξεις κρύβουν το άλφα και το ωμέγα της δημοσιογραφικής δουλειάς, την πεμπτουσία της ενημέρωσης και της επικοινωνίας. Κρύβουν την αγωνία του δημοσιογράφου μπροστά στο γεγονός, αλλά και την αμηχανία του μπροστά στην έλλειψη της είδησης, στην απουσία της, στην απόκρυψη της. Κρύβουν όμως και την αδυναμία του μπροστά στην κατασκευή της ή στη χειραγώγησή της.

Όλα αυτά για μια απλή φαινομενικά διαδικασία: κάτι νέο, κάτι καινούργιο και ενδιαφέρον συμβαίνει και οι εργάτες του λόγου, που υπηρετούν τον δήμο, τον λαό, τον κόσμο, αναλαμβάνουν να το μεταδώσουν, να το κάνουν κοινό κτήμα με κάθε μορφή και σύγχρονο πια μέσο.

Όμως, από το ίδιο το γεγονός, το συμβάν, την είδηση, μέχρι αυτό που διαβάζουμε, ακούμε ή βλέπουμε, μεσολαβούν άνθρωποι, απόψεις, μηχανισμοί, συσκευές, φίλτρα, ιδεολογίες, συμφέροντα, ζωή και θάνατος ακόμη μερικές φορές, μακρόχρονες και περίπλοκες διαδικασίες, έστω και αν κάποιες ειδήσεις τις μαθαίνουμε λίγα μόλις λεπτά μετά τη γέννησή τους.

Το ζήτημα της ροής των ειδήσεων είναι θεμελιώδες για την ίδια την ύπαρξη και τη λειτουργία του Τύπου ή μάλλον των μέσων ενημέρωσης. Με αυτό συνδέονται τα κρίσιμα ζητήματα των πηγών και της πρόσβασης σε αυτές, της διαδοχικής επεξεργασίας της είδησης, αλλά και του ρόλου των καθοριστικών συντελεστών στην αλυσίδα της παραγωγής: ποιος ενδιαφέρεται, ποιος επηρεάζεται, ποιος κρίνει, ποιος αποφασίζει - με δυο λόγια, ποιος χειρίζεται το ειδησεογραφικό υλικό και ποιος χειραγωγεί τους αποδέκτες του; […]

Καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα έπρεπε τα ίδια τα γεγονότα, η αξία τους, η σημασία τους να επιβάλουν την επιλογή και την αξιολόγησή τους. Αλλά, όπως γνωρίζουμε, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει: τα νέα, τα γεγονότα γίνονται ειδήσεις με βάση τα ενδιαφέροντα, τα συμφέροντα και τις αξίες που ήδη υπάρχουν και κυριαρχούν ή που επιδιώκεται να κυριαρχήσουν. Υπάρχει δηλαδή ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο αφομοιώνονται οι ειδήσεις, ένα σύνολο κριτηρίων με βάση τα οποία αξιολογούνται, επιλέγονται και ιεραρχούνται. Και πέρα από αυτά, υπάρχουν τα επιμέρους πλαίσια των διαφορετικών μέσων ενημέρωσης που επιβάλλουν και αυτά, με τη σειρά τους, τα δικά τους μέτρα.

Η ροή των ειδήσεων μπορεί να εξεταστεί και σε καθαρά εθνικό επίπεδο, αλλά στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο, η συνεχής ροή των ειδήσεων είναι από τα στοιχεία που συγκροτούν το διεθνές επικοινωνιακό σύστημα ή τη σημερινή κοινωνία της παγκοσμιοποιημένης πληροφόρησης, στα οποία εντάσσεται κάθε χώρα. Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της διεθνούς ροής των ειδήσεων, πέρα από την έμφαση που δίνουν τα εθνικά μέσα στις ειδήσεις της περιοχής ή της περιφέρειάς τους, είναι το γεγονός ότι ο κύριος όγκος των ειδήσεων κατευθύνεται από το κέντρο, τους μεγάλους, τους αναπτυγμένους προς την περιφέρεια, προς τους μικρούς, τους υπανάπτυκτους ή, αν θέλετε, από το Βορρά προς το Νότο.

Κείμενο 2

ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΖΟΥΡΓΟΣ (1964 - )

Λίγες και μία νύχτες (αποσπάσματα)

Πρωταγωνιστής του αποσπάσματος είναι ο εντεκάχρονος εφημεριδοπώλης Λευτέρης Ζεύγος και το κεντρικό θέμα στις εφημερίδες ήταν η άφιξη του έκπτωτου σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β΄ στην Θεσσαλονίκη, το 1909. Το μυθιστόρημα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, (2017).
        Ξεκινούσε απ’ το πρακτορείο δίπλα στην Οθωμανική Τράπεζα μ’ ένα ξέχειλο καρότσι εφημερίδες και μοίραζε πρώτα τις συνδρομές: Φάρος της Θεσσαλονίκης, Αλήθεια, Γενί Γαζέτα, El Avenir, Asir, Journal de Salonique κ.ά. Ανέβαινε σκάλες, χωνόταν σε γραφεία, σε καφενεία, σε μεγάλα εμπορικά στο Λιμάνι. Όταν τελείωναν οι συνδρομές, έπαιρνε καμιά πενηνταριά φύλλα και τα έβαζε στο τσουβάλι του, που το είχε μετατρέψει σε σακίδιο για την πλάτη κρεμώντας το απ’ τους ώμους με σχοινιά. Κρατούσε ένα δύο φύλλα στο χέρι, αυτά κυρίως που είχαν τους πιο εμπρηστικούς τίτλους, κι έπαιρνε πάλι τον μεγάλο δρόμο για τις Εξοχές, που ξεκινούσε απ’ το καφενείο του Λευκού Πύργου.

Κάθε τόσο ξεφώνιζε σε τέσσερις πέντε γλώσσες τις εφημερίδες και με τον καιρό είχε μάθει ποιος κατοικούσε πού. Στεκόταν έξω απ’ τα αρχοντόσπιτα και φώναζε με το κεφάλι χωμένο στα κάγκελα τη γλώσσα των ενοίκων: τούρκικα, ελληνικά, λαντίνο, αρμένικα, γαλλικά, βουλγάρικα … […]

Εκείνη την πρώτη μέρα του σουλτάνου στην πόλη έστριψε κατά το συνήθιό του απ’ τη λεωφόρο για το σπίτι τους. Από το πρωί η πλάτη του σαν να πονούσε, θαρρείς και το βάρος της πρώτης είδησης ήταν ασήκωτα τούβλα και κεραμίδια, όπως αυτά που έβγαζε το εργοστάσιο του Αλλατίνι. Καθώς όμως όλα τα νέα τις τελευταίες μέρες ήταν συνταρακτικά, στο μισό της διαδρομής είχε σχεδόν ξεπουλήσει. Ήταν το καινούργιο κίνημα του κομιτάτου στην πρωτεύουσα που εξουδετέρωσε την αντεπανάσταση και εκθρόνισε τον σουλτάνο, ήταν η νέα σφαγή των Αρμενίων στα Άδανα, αλλά πιο πολύ οι φήμες για τον αιχμάλωτο πια Αβδούλ Χαμίτ που τον έφεραν στη Σαλονίκη. Του έμειναν τέσσερις γαζέτες στο χέρι, δυο ελληνικές, μια εβραίικη και μια βουλγάρικη – γι’ αυτήν την τελευταία, όσο και να ξελαρυγγίστηκε έξω απ’ το αρχοντικό του Χατζημήσεφ, δεν τού είχε ανοίξει κανείς.

 ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ 1 (μονάδες 35)

 1^ουποερώτημα (μονάδες 10)

Να παρουσιάσεις σε μια παράγραφο 50 περίπου λέξεων τα στοιχεία που καθορίζουν τη ροή των ειδήσεων, σύμφωνα με τον συντάκτη του Κειμένου 1. Μονάδες 10

2^ουποερώτημα (μονάδες 10)

Ανάμεσα στη δεύτερη και στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 1 παρατηρείται το κειμενικό σχήμα της αντίθεσης. Να εντοπίσεις τα δύο μέρη της (μονάδες 4) και να εξηγήσεις ποιους σκοπούς εξυπηρετεί αυτή η επιλογή του πομπού(μονάδες 6).Μονάδες 10

3^ουποερώτημα (μονάδες 15)

Να χαρακτηρίσεις το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων ως Σωστό ή Λαθεμένο, σύμφωνα με το Κείμενο 1. Η απάντησή σου να μεταφερθεί στο απαντητικό φύλλο.

 

1.            Το Κείμενο 1 είναι απόσπασμα εισήγησης σε Διεθνές Συνέδριο, συνεπώς το λεξιλόγιό του είναι προσεγμένο και προσχεδιασμένο.

2.            Το σχήμα λόγου που εντοπίζεται στο απόσπασμα «οι λέξεις κρύβουν το άλφα και το ωμέγα της δημοσιογραφικής δουλειάς», στην 1η παράγραφο του Κειμένου 1, είναι η παρομοίωση.

3.            Η λέξη «αναλαμβάνουν» στην 2η παράγραφο του Κειμένου 1 θα μπορούσε να αντικατασταθεί από την λέξη «μπορούν» χωρίς να αλλάξει το νόημα της πρότασης.

4.            Η λέξη «θεμελιώδες» στην 4η παράγραφο του Κειμένου 1 θα μπορούσε να έχει ως αντώνυμό της τη λέξη «επουσιώδες».

5.            Με τη χρήση του ερωτήματος στο τέλος της 4ης παραγράφου του Κειμένου 1, ο αρθρογράφος επιδιώκει να προσελκύσει την προσοχή του/της αναγνώστη/-στριας.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ 2 (Μονάδες 30)
Στις μέρες μας τα ΜΜΕ παίζουν σημαντικό και καθοριστικό ρόλο όχι μόνο στη μετάδοση των ειδήσεων αλλά και στη διαμόρφωση της προσωπικότητας. Σ’ ένα άρθρο σας που θα δημοσιευθεί στο ιστολόγιο του σχολείου σας ν΄ αναφερθείτε στις αρνητικές επιδράσεις αυτών εξαιτίας της συνεχούς αύξησης της δύναμής τους και στις προϋποθέσεις που νομίζετε πως απαιτούνται ώστε όχι μόνο να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές τους επιδράσεις τους αλλά και να εξασφαλιστεί η αντικειμενικότητα και η ποιότητα της πληροφόρησης.

ΘΕΜΑ 3 (Μονάδες 20)
Ποιο είναι το θέμα του κειμένου 2 και ποια η πολιτική κατάσταση ποιυ επικρατεί σύμφωνα με τα δεδομένα του συγκεκριμένου αποσπασματος; Ποιοι κειμενικοί δείκτες ( μορφής και  περιεχομένου)  προβάλλουν το συγκεκριμένο θέμα και τονίζουν την περιρρέουσα πολιτική κατάσταση και με ποιο τρόπο;

ΘΕΜΑ 4 (μονάδες 15)

Πώς χαρακτηρίζεις τον μικρό εφημεριδοπώλη στο Κείμενο 1 με κριτήριο τις μεθόδους που εφαρμόζει, για να πουλήσει τις εφημερίδες του (μονάδες 10); Ποιες σκέψεις και συναισθήματα σού δημιουργούνται γι’ αυτές τις μεθόδους (μονάδες 5); Να απαντήσεις σ’ ένα κείμενο 120-150 λέξεων.Μονάδες 15