ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΤΡΙΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2024
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6)
Α . Δ Ι Δ Α Γ Μ Ε Ν Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο
Πλούταρχος, Περὶ Ἀλεξάνδρου τύχης καὶ ἀρετῆς, 6 329Α-D
Καὶ μὴν ἡ πολὺ θαυμαζομένη πολιτεία τοῦ τὴν Στωικῶν αἵρεσιν καταβαλομένου Ζήνωνος εἰς ἓν τοῦτο συντείνει κεφάλαιον, ἵνα μὴ κατὰ πόλεις μηδὲ δήμους οἰκῶμεν ἰδίοις ἕκαστοι διωρισμένοι δικαίοις, ἀλλὰ πάντας ἀνθρώπους ἡγώμεθα δημότας καὶ πολίτας, εἷς δὲ βίος ᾖ καὶ κόσμος, ὥσπερ ἀγέλης συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης. Τοῦτο Ζήνων μὲν ἔγραψεν ὥσπερ ὄναρ ἢ εἴδωλον εὐνομίας φιλοσόφου καὶ πολιτείας ἀνατυπωσάμενος, Ἀλέξανδρος δὲ τῷ λόγῳ τὸ ἔργον παρέσχεν.
ἐνέπλησε καὶ στάσεων ὑπούλων τὴν ἡγεμονίαν, ἀλλὰ κοινὸς ἥκειν
θεόθεν ἁρμοστὴς καὶ διαλλακτὴς τῶν ὅλων νομίζων, οὓς τῷ λόγῳ μὴ
συνῆγε τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος καὶ εἰς ταὐτὸ συνενεγκὼν τὰ πανταχόθεν, ὥσπερ ἐν κρατῆρι φιλοτησίῳ μίξας τοὺς βίους καὶ τὰ ἤθη καὶ τοὺς γάμους καὶ τὰς διαίτας, πατρίδα μὲν τὴν οἰκουμένην προσέταξεν ἡγεῖσθαι πάντας, ἀκρόπολιν δὲ καὶ φρουρὰν τὸ στρατόπεδον, συγγενεῖς δὲ τοὺς ἀγαθούς, ἀλλοφύλους δὲ τοὺς πονηρούς·
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε
καθεμία από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε
αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος»,
αν είναι λανθασμένη. Να τεκμηριώσετε τις απαντήσεις σας με
παραπομπές στο κείμενο.
1. Ο Ζήνων προτείνει οι άνθρωποι να ζουν σε διαφορετικές
πολιτείες με διαφορετικούς κανόνες δικαίου.
2. Η ιδεώδης πολιτεία του Ζήνωνα παρομοιάζεται με μία αγέλη
ζώων που ζουν σύμφωνα με τον «νόμο».
3. Ο Αλέξανδρος απέφυγε τους πολέμους, επειδή ακολούθησε
τις συμβουλές του Αριστοτέλη.
4. Ο Αλέξανδρος χρησιμοποιούσε βία, όταν δεν επαρκούσε ο
λόγος.
5. Ο Αλέξανδρος απαιτούσε να θεωρούνται όλοι οι αλλόφυλοι
πονηροί.
Μονάδες 10
Β1. Με βάση το απόσπασμα «κοινὸς ἥκειν θεόθεν…ἡγεῖσθαι
πάντας», να εντοπίσετε δύο χαρακτηριστικά που αποδίδει ο
Πλούταρχος στον Αλέξανδρο (μονάδες 2) και να συνδέσετε αυτά
τα χαρακτηριστικά με τη νέα αντίληψη για την πατρίδα και την
οικουμένη (μονάδες 8). Μονάδες 10
Β2. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Στο έργο «Τὰ εἰς ἑαυτόν» ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος
Αυρήλιος καταγράφει τους στοχασμούς του με βάση τη στωική
φιλοσοφία.
Άσχετα με το αν το Σύμπαν το αποτελούν άτομα ή μία συγκροτημένη Φύση, πρώτο και βασικό σου αξίωμα ας είναι το: «Είμαι μέρος ενός συνόλου που υπακούει σε φυσικούς νόμους». Δεύτερο, ότι «με συνδέει μια συγγένεια με τα ομοειδή μέρη». Έχοντας αυτά κατά νου, εφ’ όσον αποτελώ ένα μέρος, δεν θα
δυσανασχετήσω με κάτι που θα απονείμει το όλον, γιατί τίποτα δεν
είναι επιζήμιο για το μέρος αν συμφέρει στο όλον. Γιατί το σύμπαν
δεν εμπεριέχει τίποτα που να μην είναι προς το συμφέρον του· αυτό
είναι μεν κοινό γνώρισμα όλων των φύσεων – μόνο που η φύση του
κόσμου έχει ακόμη ένα προνόμιο: καμία εξωτερική αιτία δεν την
υποχρεώνει να γεννήσει κάτι βλαβερό για τον εαυτό της. Όσο θα
θυμούμαι ότι είμαι μέρος ενός τέτοιου συνόλου, θα μένω
ευχαριστημένος, ό,τι και να προκύψει. Και εφ’ όσον με συνδέει ένα
είδος συγγένειας με τους συνανθρώπους μου δεν θα πράξω τίποτε
το ακοινώνητο, κι ακόμη περισσότερο, θα κατευθύνω κάθε μου
παρόρμηση προς το κοινωνικό συμφέρον, συγκρατώντας κάθε
αντίθετη παρόρμηση. Αν το κατορθώσεις αυτό, δεν μπορεί παρά να
κυλά αρμονικά η ζωή, όπως θα μπορούσες να φανταστείς πως κυλά
η ζωή ενός πολίτη που επιδίδεται σε πράξεις ωφέλιμες για τους
συμπολίτες του και μένει ευχαριστημένος με όσα του απονέμει η
πολιτεία.
Μάρκος Αυρήλιος, Τὰ εἰς ἑαυτόν, 10,6 (μτφρ. Γ. Αβραμίδης, εκδ. Θύραθεν,
Θεσσαλονίκη, σσ. 193-194).
Να εντοπίσετε δύο ομοιότητες ανάμεσα στην Πολιτεία του Ζήνωνα,
όπως περιγράφεται στο απόσπασμα «Καὶ μὴν…τὸ ἔργον παρέσχεν.» και στο παράλληλο κείμενο του Μάρκου Αυρήλιου.
Μονάδες 10
Β3. Να συμπληρώσετε το κενό στις παρακάτω προτάσεις με
ομόρριζα, απλά ή σύνθετα, των λέξεων με έντονη γραφή:
α) συντείνει: Χαμήλωσε την ………. του ήχου της τηλεόρασης.
β) αἵρεσιν: Η συμμετοχή στην εκδρομή ήταν ………. .
γ) κρατῆρι: Αν και ηλικιωμένος, είχε γερή ………. .
δ) ἐνέπλησε: Η υπογεννητικότητα οδηγεί σε μείωση του ………..
ε) χρώμενος: Διάβασε τις οδηγίες ………. .
Μονάδες 10
Β4. Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον αριθμό της Στήλης Α
το γράμμα από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση:
Στήλη Α Στήλη Β
1. Μία από τις μεθόδους του
Σωκράτη για την αναζήτηση της
αλήθειας ήταν
α. το πείραμα.
β. η διάλεξη.
γ. η διαλεκτική.
2. Η ιδεώδης Πολιτεία του
Πλάτωνα κοσμείται από
α. σοφία, ανδρεία, δικαιοσύνη,σωφροσύνη.
β. σοφία, ανδρεία, πραότητα,δικαιοσύνη.
γ. μετριοφροσύνη, ανδρεία, δικαιοσύνη, παρρησία.
3. Ο Αριστοτέλης είχε ως πατέρα
α. τον Αμύντα τον Γ΄.
β. τον Νικόμαχο.
γ. τον Διογένη τον Λαέρτιο.
4. Ο Ξενοκράτης διηύθυνε
α. την Ακαδημία.
β. το Λύκειο.
γ. τον Περίπατο.
5. Ο Ηράκλειτος υποστήριξε ότι
α. δαίμων είναι ο χαρακτήρας του ανθρώπου.
β. η ευδαιμονία σχετίζεται με τα πλούσια κοπάδια.
γ. η ευδαιμονία είναι ενέργεια της ψυχής.
Μονάδες 10
Γ . Α Δ Ι Δ Α Κ Τ Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο
Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, Θ 81.1-2
(εκδ. H.S. Jones και J.E. Powell, Thucydidis Historiae,
Oxford Classical Texts, Οξφόρδη 1902)
Μετά το ολιγαρχικό πραξικόπημα του 411 π.Χ. στην Αθήνα και την
ανταρσία των δημοκρατικών του αθηναϊκού στόλου που ναυλοχούσε στη
Σάμο, ο Θρασύβουλος επιτυγχάνει την επιστροφή του Αλκιβιάδη από την
εξορία.
Οἱ δὲ προεστῶτες ἐν τῇ Σάμῳ καὶ μάλιστα Θρασύβουλος, αἰεί γε τῆς
αὐτῆς γνώμης ἐχόμενος, ἐπειδὴ μετέστησε τὰ πράγματα, ὥστε κατάγειν Ἀλκιβιάδην, [καὶ] τέλος ἀπ’ ἐκκλησίας ἔπεισε τὸ πλῆθος τῶν στρατιωτῶν, καὶ ψηφισαμένων αὐτῶν Ἀλκιβιάδῃ κάθοδον καὶ ἄδειαν πλεύσας ὡς τὸν Τισσαφέρνην κατῆγεν ἐς τὴν Σάμον τὸν Ἀλκιβιάδην, νομίζων μόνην σωτηρίαν εἰ Τισσαφέρνην αὐτοῖς μεταστήσειεν ἀπὸ Πελοποννησίων. γενομένης δὲ ἐκκλησίας τήν τε ἰδίαν ξυμφορὰν τῆς φυγῆς ἐπῃτιάσατο καὶ ἀνωλοφύρατο ὁ
Ἀλκιβιάδης, καὶ περὶ τῶν πολιτικῶν πολλὰ εἰπὼν ἐς ἐλπίδας τε
αὐτοὺς οὐ σμικρὰς τῶν μελλόντων καθίστη, καὶ ὑπερβάλλων
ἐμεγάλυνε τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν παρὰ τῷ Τισσαφέρνει, ἵνα οἵ τε οἴκοι
τὴν ὀλιγαρχίαν ἔχοντες φοβοῖντο αὐτὸν καὶ μᾶλλον αἱ ξυνωμοσίαι
διαλυθεῖεν καὶ οἱ ἐν τῇ Σάμῳ τιμιώτερόν τε αὐτὸν ἄγοιεν καὶ αὐτοὶ
ἐπὶ πλέον θαρσοῖεν, οἵ τε πολέμιοι τῷ Τισσαφέρνει ὡς μάλιστα
διαβάλλοιντο καὶ [ἀπὸ] τῶν ὑπαρχουσῶν ἐλπίδων ἐκπίπτοιεν.
ἄ δ ε ι α ν : α μ ν η σ τ ί α
ἀ ν ω λ ο φ ύ ρ α τ ο : θ ρ η ν ο λ ο γ ο ύ σ ε
ξ υ ν ω μ ο σ ί α ι : ο λ ι γ α ρ χ ι κ έ ς ο ρ γ α ν ώ σ ε ι ς
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω
αποσπάσματος: «Οἱ δὲ προεστῶτες … Πελοποννησίων.».
Μονάδες 20
Γ2. Ο Αλκιβιάδης μεγαλοποιεί την επιρροή που ασκεί στον Τισσαφέρνη. Ποιες σκοπιμότητες εξυπηρετεί η ενέργειά του αυτή;
Μονάδες 10
Γ3.α. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις
παρακάτω λέξεις:
πλῆθος : τη δοτική πληθυντικού
ἰδίαν : τον ίδιο τύπο στον συγκριτικό βαθμό
πολλὰ : τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό
ἑαυτοῦ : την αιτιατική πληθυντικού θηλυκού
γένους στο β΄ πρόσωπο
ὑπαρχουσῶν : τον ίδιο τύπο στο αρσενικό
ἐλπίδων : τη δοτική του ενικού
(μονάδες 6)
Γ3.β. «[καὶ] τέλος ἀπ’ ἐκκλησίας ἔπεισε τὸ πλῆθος τῶν στρατιωτῶν, καὶ ψηφισαμένων αὐτῶν Ἀλκιβιάδῃ κάθοδον καὶ ἄδειαν πλεύσας ὡς τὸν Τισσαφέρνην κατῆγεν εἰς τὴν Σάμον τὸν Ἀλκιβιάδην»: Nα μεταφέρετε τις υπογραμμισμένες λέξεις στον παρακείμενο στον ίδιο τύπο στον οποίο
βρίσκονται. (μονάδες 4)
Μονάδες 10
Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους όρους που εμφανίζονται
στο αδίδακτο με έντονα γράμματα:
τὰ πράγματα, ἄδειαν, ὡς τὸν Τισσαφέρνην, ἐκκλησίας, τῶν
μελλόντων, οἴκοι, τῷ Τισσαφέρνει.
(μονάδες 7)
Γ4.β. πλεύσας: να χαρακτηρίσετε συντακτικά τη μετοχή και να την
αναλύσετε στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση.
(μονάδες 3)
Μονάδες 10
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζόμενους / τις εξεταζόμενες)
1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο
πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή
των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και
το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο
και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των
φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις
σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση.
Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα
φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή
μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των
φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ
ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου